Thursday, July 29, 2021

Skifteri shtegtar zgjedh Kosovën si “shtëpi”!

Dy skifterëve të llojit Saker Falcons që kanë të vendosur përgjues për të parë lëvizjet e tyre, kanë zgjedhur vendet e pushimit. Nga Sllovakia, skifteri mashkull fluturoi në jug përmes Hungarisë, Serbisë dhe ka përfunduar në Kosovë. Derisa femra ka udhëtuar në veri-perëndim përmes Çekisë, Polonisë dhe aktualisht është në Gjermani. Sipas hartës së paraqitur, skifteri që ka përfunduar në Kosovë aktualisht është në malet e Sharrit. 

I ngjyrosin brirët e drerëve me bojë reflektive për ti mbrojtur nga aksidentet

Drejtimi i makinës natën nëpër pyje mund të jetë i rrezikshëm, veçanërisht kur ka kafshë të egra që lëvizin të qeta në habitatin e tyre. Dhe vërtet nëse një e tillë del para një makine në lëvizje në errësirë, nuk mund të pikaset deri sa të jetë tepër vonë. Në Finlandë llogaritet se rreth 4,000 drerë vdesin çdo vit në aksidente rrugore duke shkaktuar rreth 18 milionë dollarë dëme. Prandaj dikush vendosi të bënte diçka për këtë. Shoqata e mbrojtjes së drerëve kishte një ide të thjeshtë por ndoshta gjeniale, edhe pse kërkon punë e përkushtim. Ata vendosën të lyejnë brirët e të gjithë drerëve te mundshëm, me bojë reflektuese.

29 Korriku Dita Ndërkombëtare e Tigrave

Dita Ndërkombëtare e Tigrave festohet çdo vit, më 29 korrik, me qëllim të përhapjes së vetëdijes për ruajtjen dhe promovimin e mbrojtjes së tigrave. Për herë të parë kjo ditë u shënua në vitin 2010, në Samitin e Tigrave, në Rusi, ku po në të njëjtin vend u bë një deklaratë që qeveritë e vendeve të populluara me tigra të dyfishojnë numrin e tyre deri në vitin 2020.

Kush i nëmi “Bjeshkët e Nemuna”?

Nga: Mehmet Elezi

Sipas njoftimit që dha media kah fundi i gushtit 2013, ato ditë artisti holandez Jaap van’t Veer, që punonte prej dhjetë vjetësh në Alpet Shqiptare – në Luginën e Valbonës dhe në “Bjeshkët e Nemuna” – pati një takim me kryeministrin e Republikës së Shqipërisë, Sali Berisha. Holandezi i shquar i tha kryeministrit se “Bjeshkët e Nemuna” tashmë i quajmë “Bjeshkët e Bekuara”. Emër vendi “Bjeshkët e Nemuna” vetvetiu të sjell ndërmend jehonën e gjamës së moçme të burrave, që studiuesit e krahasojnë me korin e tragjedive të Eskilit. Holandezi nuk ishte i pari as i fundit që e përdori. Ku gjinden këto bjeshkë që bartkan qysh nga fillesa një dramë pa fund e pa shpresë, një mallkim që e paskan pjesë të qenies, qysh në ngjizje? Ku fillojnë, ku mbarojnë? Dhe kryesorja, pse qenkan “të Nemuna”?

10 fakte interesante rreth energjisë diellore

Mënyra në të cilën bota përdor fuqinë është gjithmonë në ndryshim. Për dekada, ne kemi qenë të varur nga lëndët djegëse fosile. Kjo është, karburant që vjen nga oqeanet tona dhe nga toka. Sidoqoftë, shtytjet kryesore për të qenë më të gjelbërta – dhe për të kërkuar burime të karburantit të rinovueshëm – janë rritur në një mënyrë të madhe. Lexoni ne vijim 10 fakte interesante, në lidhje me energjinë diellore.

A e dini cila është bima më helmuese në botë?

Është e vështirë të japësh një titull për diçka si më vdekjeprurësja ose më toksikja ose më helmuesja por sigurisht që ka një mori bimësh thellësisht helmuese të cilat mund të shkaktojnë deri edhe vdekjen nëse i prek, nuhat ose i konsumon. Kjo gjë mund të vërtetohet tek minjtë, duke qenë se ata përdoren shpesh në emër të shkencës duke përdorur një mori të substancave toksike. Pra ka disa lloje bimësh të cilat mund të marrin titullin si vdekjeprurëse por që është subjektiv titulli më helmuesja në botë. Sipas Atlas Obscura, bima më toksike e Amerikës së Veriut është Water hemlock, i cili rastësisht është në të njëjtën familje si selino-ja, kopëri, dhe majdanozi. 


Kafshët më inteligjente

Është e vërtetë që ne njerëzit kemi aftësinë për të mësuar, për të gjykuar e për të zgjidhur problemet. Mendimet tona janë të komplikuara dhe kemi arritur që, nëpërmjet artikulimit të fjalëve, të shprehim atë që mendojmë. Përgjithësisht këto janë cilësi që tregojnë për inteligjencën tonë. Por nuk duhet të mendojmë kurrsesi se jemi të vetmet gjallesa inteligjente në Tokë. Shumë prej kafshëve të njohura kanë aftësi të komplikuara, të cilat i bëjnë të cilësohen si inteligjente. Inteligjenca e kafshëve është e vështirë të përcaktohet, sepse "inteligjenca" merr forma të ndryshme. Shembuj të llojeve të inteligjencës përfshijnë të kuptuarit e gjuhës, vetë-njohjen, bashkëpunimin, altruizmin, zgjidhjen e problemeve dhe aftësitë matematikore. Eshtë e lehtë të njohësh inteligjencën në primatët e tjerë, por ka shumë specie të tjera që mund të jenë më të zgjuara nga sa mendohet. Në këtë artikull ju sjellim disa nga kafshët më intelegjente qe janë të dëshmuara me veprimet intelegjente që kryejnë.

10 fotografi që dëshmojnë se ndryshimet klimatike janë duke ndodhur!

Ndryshimi i klimës është një çështje serioze. Me shumicën e vendeve që raportojnë zjarre në pyje, përmbytje të menjëhershme, shkrirje të akullnajave, rritje të mbetjeve plastike dhe ngadalë zvogëlimin e mbulimit të pyjeve. Nuk ka PLANET B kështu që është koha për të ndërmarrë veprime tani! Në kete artikull ju sjellim 10 fotografi të vendeve të ndryshme nëpër botë, ku dëshmojnë se toka ku jetojmë po degradohet çdo ditë e më shumë.


Dita e Tejkalimit të Tokës - A po i mbarojnë tokës resurset?

Qysh në vitet e ’70-ta njeriu ka filluar të konsumojmë më shumë se ç’mund të na ofrojë natyra. Sot me 29 korrik shënohet Dita e “Tejkalimit të Tokës” (Earth Overshoot Day), dita në të cilën popullsia e planetit ka konsumuar të gjitha burimet tokësore të disponueshme për vitin 2021, dhe ka nisur mbi shfrytëzimin e resurseve te planetit. Datën e ka përllogaritur Global Footprint Network (Rrjeti Global i Gjurmës Ekologjike), një organizatë e kërkimeve ndërkombëtare, e cila bënë të ditur se më 29 korrik njerëzimi zyrtarisht ka harxhuar të gjithë sasinë e frutave, perimeve, mishit e peshkut, ujit dhe drurit, që Toka na vë në dispozicion për 365 ditët e këtij viti.


Wednesday, July 21, 2021

Skavicat, buti i Danaideve dhe “ekonomia e gjelbër” bujqësore!

Nga: PROF. DR. ROMEO HANXHARI

Në mitologjinë e Greqisë së Lashtë, Danaidet  ishin 50 motra. Gra ekstremisht të bukura. Të bukura njësoj si Shqipëria jonë… Por ato ishin pa fat …Këtu nuk po e vazhdoj më analogjinë me Shqipërinë… Bëjeni ju vetë. Danaidet nga vetëbesimi i tepruar bënë një krim të shëmtuar. …Njësoj, fjala vjen, siç bëmë ne me pyjet tona apo me ujërat tona, apo me tokën tonë, apo me bregdetin tonë. Prandaj, Zeusi i dënoi ato: i detyroi të ngarkonin ujë për të mbushur një but, një enë të madhe. Sapo ta mbushnin atë, dënimi do të quhej i kryer. Veçse Zeusi ishte i ashpër. Danaidet nuk u çliruan kurrë nga dënimi. Sepse buti që u ishte caktuar të mbushnin ishte i çarë e i shpartalluar plot vrima. Danaidet hidhnin ujë, por buti kurrë nuk u mbush, deri sa ato vdiqën…

Pezullohet puna për ndërtimin e Hidrocentraleve në Valbonë

Gjykata e Lartë ka vendosur të pezullojë punën për ndërtimin e HEC-eve në Valbonë. Në vendimin e marrë këtë të martë, Gjykata e Lartë ka pranuar kërkesën e banorëve të 27 fshatrave të Bashkisë Tropojë dhe Shoqatës “TOKA”, Shoqata për Ruajtjen dhe Mbrojtjen e Alpeve Shqiptare, të përfaqësuar nga zyra e avokatisë KALO & ASSOCIATES, për kundërshtimin e projektit të ndërtimit të 2 hidrocentraleve Dragobia dhe Cerem në Parkun Kombëtar të Luginës së Valbonës nga shoqëria koncesionare Dragobia Energy SHPK. Kjo shoqatë dërgoi kërkesë-padi në Gjykatën Administrative në vitin 2017, ndërsa sot Gjykata e Lartë ka marrë vendimin, duke pezulluar ndërtimin e HEC-eve.

10 qytetet më të mira në botë për familjet

Kompania gjermane Movinga ka renditur qytetet më të mira në botë për familjet. Në një studim ku janë marrë në analizë 150 qytete, e ku janë marrë për bazë kritere të ndryshme si leja e lindjes, arsimimi cilësor, shëndetësia, punësimi dhe niveli i jetesës janë zgjedhur 10 me të mirët. Në renditje bie në sy dominimi i qyteteve nga vendet Skandinave dhe nga Kanadaja. Në 10-shen më të mirë janë tri qytete Kanada dhe 2 nga Suedia.  

1. Helsinki, Finlandë

Organizata “Pishtarët” kërkon publikimin e gjetjeve te raportit për hidrocentralet

Organizata “Pishtarët” kanë kërkuar nga Ministri i Ambientit, Liburn Aliu që të publikoj gjetjet e raportit për problemin e ujit dhe hidrocentraleve në Deçan. “Sot kaluan 120 ditë që Ministri i Ambientit z. Liburn Aliu nuk po e adreson problemin e ujit dhe hidrocentraleve në Deçan. Evidenca e dëmeve në natyrë, në jetën tonë dhe në sistemin e drejtësisë tashmë ka tejkalu çdo standard të arsyeshëm. Përpos që ne kemi dërguar evidencë të gjendjes së mjedisit dhe ndikimeve të tyre në jetën tonë, tash se fundi kanë dalë edhe disa raporte me dëshmi se çka po ndodhë në Deçan”, kanë thënë ‘Pishtarët’. Tutje, ‘Pishtarët’ në reagimin e tyre kanë kërkuar nga Ministria e Ambientit që të fillojë zbatimin e ligjit. “Që një muaj i bëmë thirrje Ministrit Liburn Aliu që të adresojë problemin e Zallit të Rupës, përkatësisht të shqyrtohet leja mjedisore për Lumbardhin 2, të i hapet rrugë rehabilitimit dhe të ndihmohen bjeshkatarët këtë verë”, thuhet në reagim.

Japonia do të ofrojë kredi me zero interes për klimën

Banka Qendrore e Japonisë njoftoi se do të ofrojë kredi me zero interes për të ndihmuar institucionet financiare në përpjekjet për të adresuar sfidat e ndryshimeve klimatike. Sipas një programi të ri financimi, Banka e Japonisë do të japë “fonde një-vjeçare me zero interes institucioneve financiare për huatë dhe investimet e tyre në produkte të tilla si bono të gjelbra për të trajtuar ndryshimet klimatike”, raportoi Kyodo News. “Rollovers do të lejohen për një numër të pakufizuar nën skemën që do të jetë efektive deri në mars 2031”, thuhet në raport. Qeveria e kryeministrit Yoshihide Suga është zotuar të arrijë qëllimin e saj të neutralitetit të karbonit deri në vitin 2050. Shumë banka në Japoni kanë ndaluar financimin e termocentraleve të reja me qymyr.

Syri i Sheganit bukuria natyrore e Malësisë së Madhe

Syri i Sheganit është një ndër bukuritë dhe pasuritë natyrore që ka Malësia e Madhe. Vetëm 40 minuta larg nga Shkodra, është një destinacion që ia vlen të promovohet e zhvillohet, për një përjetim ndryshe, pasi ofron një pamje të mahnitshme që nuk duhet humbur kurrsesi. Ky burim karstik gjendet në afërsi të fshatit Kosan (Bajzë), në bregun verilindor të Liqenit të Shkodrës. Nga banorët e zonës njihet edhe me emrin Sifoni i Virit.

A po dështon shkenca në parashikimin e përmbytjeve, intensitetin e të nxehtit dhe ndryshimin e klimës?

Gjedhe duke u freskuar nga i nxehti ne Pakistan (majtas) zjarre ne Ameriken e Veriut (djathtas) Shkencëtarët më në zë kanë pranuar se dështuan në parashikimin e intensitetit të përmbytjeve në Gjermani dhe “kupolën e nxehtësisë” të krijuar në Amerikën e Veriut. Megjithse prej dekadash ata kishin parashikuar se klima në ngrohje do të sjellë shpërthime reshjesh dhe valë shkatërruese të të nxehtit, rrjeti BBC shkruan se kompjuterët e tyre nuk ishin mjaftueshëm të fuqishëm për të parashikuar ashpërsinë e këtyre fenomeneve ekstreme. Ata kërkojnë tashmë që qeveritë të shpenzojnë shumë për ndërtimin e një super-kompjuteri të përbashkët për klimën. Kompjuterët janë thelbësorë për parashikimin e motit dhe ndryshimet klimatike, siç pritet të demonstrohet në panelin ndërkombëtar të klimës që mbahet muajin që vjen.

Alarm: 558 specie gjitarësh mund të zhduken deri në vitin 2100

Deri në vitin 2100, numri i specieve të gjitarëve që do të zhduken globalisht ka të ngjarë të arrijë në 558 nëse përpjekjet për ruajtje nuk rriten, kanë parashikuar studiuesit. Të gjitha speciet e gjitarëve që janë zhdukur deri më tani, njerëzit pothuajse duhet të fajësohen, tha studimi i botuar në revistën Science Advances. "Në bazë të skenarit të bazuar në IUCN (Bashkimi Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës), ne parashikojmë zhdukjen e 558 specieve të gjitarëve globalisht deri në vitin 2100", shkruajnë autorët e studimit. "Ne po humbasim biodiversitetin çdo vit dhe me çdo specie e popullatë të zhdukur, ne humbasim historinë unike evolucionare", shkruajnë ata.

Kredi dhe mbështetje për efiçiencën e energjisë së ndërtesave të banimit në Kosovë

Linjë krediti prej 5 milionë eurosh për Raiffeisen Bank për kreditim të pronarëve të shtëpive dhe banesave. Linjë krediti prej 5 milionë eurosh për investime për efiçiencë të energjisë së shtëpive dhe banesave Huamarrësit do të marrin deri në 20 për qind kthim të parave të investuara me sukses. GEFF bashkëfinancohet nga BE-ja, Austria dhe Korniza e Investimeve të Ballkanit Perëndimor Më shumë pronarë të shtëpive dhe banesave në Kosovë do të jenë në gjendje të investojnë për përmirësimin e efiçiencës së energjisë së shtëpive dhe banesave të tyre falë linjës së re të kreditit prej 5 milionë eurosh që Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH) ka siguruar për Raiffeisen Bank Kosova.

Përmbytje edhe në Kinë, raportohen 12 të vdekur dhe mbi 10 mijë të evakuar

Shira të rrëmbyeshëm kanë shkaktuar përmbytje në disa zona të Kinës qëndrore duke detyruar njerëzit të largohen nga shtëpitë e tyre. Më shumë se 10 mijë persona në provincën Henan janë evakuar pas shirave që ranë në sasi rekord. Autoritetet kanë konfirmuar 12 persona të vdekur në qytetin Zhengzhou që në momentin kur nisën përmbytjet, shkruan BBC. Me dhjetëra qytete janë ndikuar nga këto përmbytje duke u detyruar të bllokonin rrugët kryesore dhe të anulonin shumë fluturime.

10 udhëtimet më të bukura me tren në Europë

Falë inxhinierëve që ndërtuan hekurudha në terrenet më të vështira të Europës, shumë prej nesh kanë mundësi që t’i vizitojë ato sot dhe të mbeten pa fjalë nga peizazhet që shikojnë. Në Skandinavi, linjat hekurudhore kalojnë përgjatë lumenjve të ngrirë deri në fjorde. Në Gjermani, Zvicër dhe Itali, trenat kalojnë nëpër lugina dhe Alpet e mbuluara me dëborë dhe përgjatë lumit Rin që është i rrethuar nga kështjella romantike. Shtëllungat e tymit nga trenat me avull ngrihen nga vargmalet skoceze.

Linja Highland West, Skoci

Linja West Highland në Skoci është padyshim një udhëtim piktoresk, me male të thepisura, liqene të izoluar, vijë bregdetare të thyer, Ben Nevis-in (mali më i lartë i Britanisë) dhe pamje spektakolare nga viadukti në Glenfinnan. 

Rrugëtimi: Nga Fort William në Mallaig. Distanca dhe kohëzgjatja: 41 milje (67 km), 1 orë e 30 minuta. Koha më e mirë për të udhëtuar: Nga qershori në gusht.

Sa i kushtuan përmbytjet Gjermanisë?

Qeveria gjermane pritet te aprovoje paketën e parë të ndihmave për viktimat e përmbytjes. Por është ende e paqartë çfarë shkatërrimesh ka shkaktuar shiu dhe përmbytja. Detajet e para janë marramendëse. Ka shtëpi në Ahr ose Eifel që janë zhdukur krejt. Janë marrë me vete nga uji. Pak nga pak është duke u parë sa prej këtyre shtëpive janë zhdukur dhe sa ekzistojnë ende po janë shkatërruar deri në themel. Dhe çfarë kanë shtëpitë brenda. Në vendin e quajtur Ahrweiler, ujërat e përmbytjes morën me vete tavolina, karrige, dollapë që notuan nëpër rrugë, pajisje hotelesh që përfunduan në llum.  Qindra ndërtesa janë prishur, thotë administratori i rrethit në Ahrweiler. Jo të gjithë kanë bërë sigurimin e shtëpive. “Shumë njerëz këtu kanë humbur gjithçka,” thotë Jürgen Pföhler. Por çfarë vlere ka kjo gjithçkaja?

Një pajisje që prodhon energji nga djersa juaj!

Shkencëtarët kanë ideuar një pajisje që mbledh djersën nga maja e gishtit tuaj për të krijuar energji dhe ju nuk keni nevojë as të lëvizni një gisht për ta bërë atë të funksionojë. Në fakt, kjo pajisje gjeneron energji ndërsa rrini pa lëvizur apo edhe flini. Biokarburantet tona kanë potencialin për të furnizuar një numër të pajisjeve elektronike të vogla, sipas inxhinierëve në Universitetin e Kalifornisë San Diego. Kjo shpikje thjesht ka nevojë që ju të bëni një gjumë të mirë në mënyrë që të prodhoni një energji të vërtetë dhe të qëndrueshme nga duart tuaja. Pajisja e ideuar përdor një qelizë biokarburantesh të mundësuar nga laktatet që treten në djersën tonë, e njëjta teknologji si në baterinë e qëndrueshme të orës inteligjente të Universitetit të Tokios.

Disa fakte interesante për bletët

Një bletë e vetme mund të prodhojë pak mjaltë, por është bashkimi që bën fuqinë në këtë rast. Gjatë dimrit një lule “vizitohet” nga 10 mijë deri në 20 mijë bletë ndërsa me ardhjen e pranverës, numri rritet. Gjatë stinës së pranverës numri i bletëve shkon në 225 mijë dhe në mesin e verës ky numër bie në 90 mijë. Përgjatë një viti një koshere bletë mund të prodhojë 20-30 kg mjaltë, madje nëse stina është e mirë dhe zona është e favorshme bletët mund të prodhojnë deri në 40 kg mjaltë në vit, përcjell tch. Në fillim të pranverës, kur kosherja fillon të ripopullohet, mban rreth 30,000 bletë.

Sunday, July 18, 2021

10 zona turistike në Evropë të njohura për mullinjtë e erës

Kinderdijk, Hollandë - Në provincën e Kinderdijk, vetëm pak kilometra nga Roterdami, gjenden rreth 19 mullinj që datojnë në 1740. Ata janë funksionalë vetëm gjatë periudhës së verës. Mullinjtë e erës në Kinderdijk janë mullinjëve monumental të erës në Alblasserwaard Polder. Shumica e mullinjëve janë pjesë e fshatit Kinderdijk në komunën Molenwaard, dhe vetëm një mulli, De Blokker, në komunën Alblasserdam. Të ndërtuar në vitet 1738 - 1740, ata janë përqëndrimi më i madh dhe më i vjetër i mullinjëve të erës në Holandë dhe paraqesin njërin nga vendet më të njohura turistike holandeze. Mullinjët janë të listuar si monumente kombëtare dhe e gjithë zona është e mbrojtur që nga viti 1993. Që nga viti 1997 nga UNESCO  konsiderohen si Vend i Trashëgimsë Botërore.

Testohet aeroplani i parë elektrik me zero emetime

Ka një zhurmë pak më të fortë se një tharëse flokësh dhe furnizohet plotësisht me energji elektrike, ky është E-Fan aeroplani i parë në botë që doli në qiell për fluturimin e tij të parë në një aeroport afër Bordeaux në Francën Jugperëndimore. Aeroplani i vogël eksperimental i projektuar nga Airbus, pak më shumë se 6 metra, mund të jetë një hap kryesor drejt udhëtimeve ajrore të gjelbërta, të qeta dhe më të lira. Mundësuar nga 120 bateri polimere litium-jon, fluturimi i parë zyrtar zgjati më pak se 10 minuta, megjithëse avioni ka aftësinë të fluturojë për rreth një orë, para se të mbushet.


Refugjatët e ndryshimeve klimatike kërkojnë zbatimin e të drejtës ndërkombëtare

Megjithëse rritjes së numrit të personave që largohen nga vendet e tyre si pasojë e efekteve të lidhura me ndryshimet klimatike është rritur, as refugjatët e ndryshimeve klimatike, as emigrantët mjedisorë dhe as personat e zhvendosur të mjedisit nuk konsiderohen persona juridikë sipas ligjit ndërkombëtar, raporton AA. Ata nuk janë persona juridikë si pjesë e së drejtës ndërkombëtare pasi nuk njihen në Konventën e vitit 1951 për Refugjatët. Por, debati mbi këtë çështje është bërë më i dukshëm midis akademikëve, avokatëve të të drejtave të njeriut dhe organizatave mjedisore ndërsa efektet negative të ndryshimit të klimës po bëhen gjithnjë e më të shpeshta dhe të forta mes shqetësimeve se do të detyrojë gjithnjë e më shumë njerëz të largohen nga shtëpitë e tyre në të ardhmen e afërt.


Si duhet të veprojmë në mot me stuhi dhe goditje rrufeshë!

Nga Dr.sc. Bashkim Kastrati, gjeograf/hidrolog

Rreziku gjatë stuhive, kërcënohet nga erërat dhe reshjet shumë të forta, goditjet nga rrufetë dhe breshëri. Gjatë stuhive të mëdha, masat e mëposhtme duhet të merren nëse jeni brenda: siguroni të gjitha pajisjet që mund të fluturojnë larg për shkak të erës së fortë ose shiut të fortë dhe të cilat mund të shkaktojnë dëme materiale ose dëmtim të njerëzve, siguroni dritaret dhe dyert e jashtme duke i mbyllur të gjitha ato, shmangni kontaktin me rubinetat e kuzhinës dhe banjës, radiatorët dhe objektet e tjera metalike, pasi ato janë përçues të mirë.


NASA: Nga 2030, qytetet bregdetare do të përballen me stuhi e përmbytje

Sipas studimit më të fundit të NASA, përmbytjet siç kemi parë ditët e fundit në një pjesë të Europës, do të jenë një problem edhe më i madh në të ardhmen e afërt. Ekspertët e NASA-s paralajmërojnë se qytetet bregdetare do të përballen në të ardhme me përmbytje edhe më të mëdha, duke nisur nga viti 2030. Por parashikimi shtrihet në total për 70 vitet e ardhshme. Studimi, nën titullin “Rritja e shpejtë dhe parashikimi ekstrem për përmbytjet” flet për nivelin e deteve në qytetet bregdetare amerikane por vlen për të gjithë botën. “Në dekadat e ardhshme, niveli i deteve që do të vijojë të rritet për shkak të ngrohjes globale, do të shkaktojë përmbytje të mëdha. Dhe ajo çka ne kemi zbuluar është se rreziku nga përmbytjet do të jetë vërtet i madh, kryesisht në dekadën e ardhshme, pra nga viti 2030 deri në 2040”, thotë Ben Hamlington, nga NASA.


DiCaprio ngre alarmin: Rritja e temperaturës globale shqetësuese!

Aktori me famë botërore, Leonardo Dicaprio, i cili që një kohë të gjatë është përfshirë në ndërgjegjësimin për ndryshimet klimatike dhe ruajtjen e habitatit natyror. Madje ai disa herë ka apeluar edhe për mbrojtjen e lumit Vjosa në Shqipëri. Por, pas valës së nxehtësisë DiCaprio në Instagram ka publikuar disa statistika “të frikshme”, për mënyrën se si temperatura po lëviz në tokë, duke shënuar rritje të dyfishuar në mesataren e disa vendeve. Ai ka vënë në dukje se si diferenca midis ngrohjes globale mesatare 1.5 gradë Celsius, 2 Celsius ose 3-4 Celsius mund të tingëllojë margjinale. “Në fakt, ato përfaqësojnë skenarë jashtëzakonisht të ndryshëm për të ardhmen e njerëzimit. Frekuenca e katastrofave, mbijetesa e bimëve dhe kafshëve, përhapja e sëmundjeve, qëndrueshmëria e sistemit tonë global të klimës dhe në fund të fundit mundësia që njerëzimi të mbijetojë në këtë planet varet nga këto pak gradë”, ka theksuar DiCaprio.


Liqenet akullnajore të Sylbicës, një bukuri e fshehur e Alpeve Shqiptare

Në hidrografinë e Alpeve bëjnë pjesë 33 liqene me origjinë akullnajore, pjesa më e madhe e të cilave është në tharje e sipër, veçanërisht ato që shtrihen në terrene gëlqerore. Pikërisht për këtë arsye grupi me i madh i liqeneve (15) shtrihet ne territorin e Doberdol-Sylbicës (zona e Gashit), kurse në territorin gëlqeror të Jezercës gjenden vetëm pesë liqene. Midis këtyre liqeneve ndër më të mëdhenjtë është Liqeni i madh i Sylbicës, që shtrihen në Alpet Lindore. Liqenet akullnajore të Sylbicës ndodhen në lartësinë mbi 1900 metra lartësi mbi detare, në luginën e malësisë së Gashit, Kukës. Në këtë luginë ka morena dhe tetë liqene akullnajore, me gjatësi deri 1000 deri në 1500 metra, gjerësi 100 deri në 250 metra dhe sipërfaqe rreth 40 hektarë.


Unazohen për herë të parë në trojet shqiptare dy individë të llojit Lejleku i Zi

Dy zogj të vegjël të llojit Lejleku i Zi (Ciconia nigra) prania e të cilëve në trojet shqiptare është identifikuar për herë të parë këtë vit janë unazuar sot. Këtë janë zogjët e parë të këtij lloji që unazohen në Kosovë, dhe unazimi i tyre është realizuar në folenë e tyre që ndodhet në një lokalitet në Komunën e Kamenicës. Ky aktivitete është realizuar si bashkëpunim në mes të Institutit të Kosovës për Mbrojtjen e Natyrës dhe Shoqatës së Fotografëve të Jetës së Egër në Kosovë, përkatësisht nga Dr.sc.Qenan Maxhuni nga IKMN dhe Arian Mavriqi e Besnik Jakupi, fotograf të jetës së egër nga Kamenica.


10 destinacione turistike në Europë të cilësuara si parajsa natyrore

Organiza Holidu mbështetur në të dhënat dhe vlerësimet e Google, ka bërë klasifikimin e 10 destinaciobeve turistike natyrore në Evropë të cilësuara si paraja natyrore. Disa nga zonat e kësaj liste janë të famshëme dhe mbrohen nga UNESCO, por ka edhe të tjera, mbase të panjohur për opinionin e gjerë. Por të gjitha ato kanë një të përbashkët, janë destinacion ideal për disa ditë pushimesh apo një fundjavë në ajër të pastët. Le ti hedhim një sy kësaj liste dhe të kënaqemi me pamjet magjepsesë të këtyre zonave.

Snowdonia, Uells

Jetëgjatësia në ishullin Okinava apo plakja e shëndetshme

Janë të njohura me zonat blu apo pesë vende të veçanta në botë ku njerëzit jetojnë gjallërisht më të gjatë, më të shëndetshëm dhe më të lumtur. Në vitin 2004, autori më i shquar i "National Geographic Felloë" dhe "New York Times", Dan Buettner u bashkuan me National Geographic dhe disa nga hulumtuesit më të mirë të botës për jetëgjatësi, për të identifikuar pjesët e botës ku njerëzit jetojnë shumë më gjatë jetë.  Pesë zonat blu janë: Ishulli italian i Sardenjës, Okinava ne Japoni, Loma Linda ne Kaliforni, Gadishulli Nicoya një pjesë e izoluar e Kosta Rikës, dhe Ikaria një ishull i izoluar grek.  Nëpërmjet hulumtimit të tyre, Buettner dhe kolegët e tij zbuluan se njerëzit që jetonin në Zonat Blu të gjithë kishin të njëjtat karakteristika jetese. Një nga këto zona është Okinava, Japoni, më e madhe e Ishujve Okinava dhe Ishujt Ryukyu të Japonisë.

Përmbytjet në Gjermani, sa ndikuan ndryshimet klimatike?

Përmbytjet e forta kanë shkaktuar vdekje dhe shkatërrime në disa pjesë të Gjermanisë dhe të Evropës perëndimore. Shkencëtarët thonë se ndryshimi i klimës luan rol për katastrofat natyrore. Rreth 120 të vdekur dhe dhjetra të zhdukur prej përmbytjeve janë regjistruar deri tani në Gjermani, Belgjikë, Zvicër dhe Holandë. Stuhitë e forta dhe reshjet e shiut bënë që lumenjtë dhe rezervuarët e ujit të shpërthenin nga brigjet e tyre dhe përmbytjet e shpejta i shndërruan rrugët në përrenj të furishëm që merrnin me vete makinat dhe shkatërruan ndërtesat. Gjatë javëve të kaluara Gjermania ka përjetuar ndryshime të shpeshta moti: temperatura të larta dhe thatësi të ndjekura nga reshje të fuqishme. Të mërkurën dhe të enjten (14./15.07) ky fenomen u shoqërua nga përmbytje katastrofike në rajone të shumta në të gjithë Gjermaninë perëndimore dhe vendet fqinje. Ekspertët thonë se një mot i tillë ekstrem dikur ndodhte një herë në një brez, por se në të ardhmen mund të ndodhë më shpesh - dhe me më shumë intensitet - një shenjë kjo që ndryshimi i klimës po ndikon në jetën tonë.

Jetëgjatësia: Sekretet e 5 zonave blu ku njerëzit jetojnë më gjatë

Ka disa vende në botë ku njerëzit qëndrojnë më të shëndetshëm dhe jetojnë më gjatë. Këto zona njihen si zona blu dhe janë toka që duket se mbartin një sekret për të jetuar më gjatë. Ato që i kanë futur këto vende brenda një rrethi blu në hartë (ndaj dhe janë emëruar si zona blu) ishin studimet e dy studiuesve, italiani Gianni Pes dhe demografi belg Michel Poulain, të cilët filluan kërkimet e tyre në Itali, në Sardenjë e më pas e kanë shtrirë kërkimin e tyre në të gjithë planetin. Në përfundim të studimit ata kanë identifikuar 5 zona blu: Ogliastra në Sardenjë, ishulli i Okinava në Japoni, Ishulli i Icaria në Greqi, qyteti i Loma Linda në Kaliforni dhe Gadishulli Nicoya në Kosta Rika. Një nga elementët që shërbeu për të shpjeguar shëndetin e mirë dhe jetëgjatësinë e këtyre popullsive është padyshim dieta ushqimore. Ne këtë  artikull ju sjellim disa nga karakteristikat e ditës së tyre.


Dinozaurët ishin drejt zhdukjes para asteroidit shkatërrimtar që goditi Tokën

Dinozaurët ishin në një fazë rënieje kur asteroidi që goditi Tokën 66 milionë vjet më parë i zhduku ata në mënyrë përfundimtare. Në këtë konkluzion del një studim i botuar së fundmi në revistën “Nature Communications”. Fabien Condamine, paleontolog në Institutin e Shkencës Evolucionare të Montpellier në Francë dhe autori kryesor i studimit, thotë se në kohën kur asteroidi goditi planetin tonë, larmia e dinozaurëve ishte në rënie. Condamine dhe bashkëpunëtorët e tij futën të dhënat nga një grup prej 1 600 fosilesh dinozaurësh nga 247 specie në një model kompjuteri për të përcaktuar kurbën rënëse të kësaj specieje në aspektin e larmisë së llojeve. Analiza zbuloi se në Kretakun e Vonë, megjithëse dinosaurët ende mbizotëronin në shumicën e ekosistemeve, nivelet e zhdukjes së dinozaurëve u rritën dhe relativisht pak specie të reja duket se plotësonin diversitetin e tyre në rënie.

Mali i shenjtë, atje ku askush nuk mund të ngjitet

Një numër i konsiderueshëm turistësh, vizitojnë në Nepal disa prej maleve më të larta në botë. Një sërë malesh përfshihen në turin e këtyre vizitorëve, ndër to Everesti, si dhe 7 male të tjera me lartësi mbi 8000 metra. Megjithatë, në këtë vend gjendet një mal, i cili ndonëse nuk shquhet për lartësinë e tij, është i ndaluar të vizitohet, e sidomos të ngjitet prej alpinistëve. Machhapuchhare është një mal me lartësi 6993m në vargun Annapurna të Nepalit Qendror, larg majave të tjera të larta. I dalluar për bukurinë e tij unike, me kreshta të thepisura, turistët janë gjithmonë të joshur ta vizitojnë këtë vend, për të përjetuar një nga lindjet apo perëndimet më të bukura të diellit. Gjithsesi, ata janë të lejuar të realizojnë një udhëtim 5-ditor deri në një pikë të caktuar të malit, afërsisht deri në lartësinë 4500 metra. Pjesa tjetër e lartësisë dhe sidomos 1000 metrat e fundit janë të ndaluar dhe kjo i atribuohet kolonelit britanik, James Owen Merion Roberts.

E ardhmja e botës? Çfarë tregojnë parashikimet e futurologëve?

Çfarë do të ndodhte nëse do të kolonizonim Hënën me majmunë? Nëse një inteligjencë artificiale do të fitonte çmimin Nobel? Nëse teknologjia mARN do të na bënte më inteligjentë dhe atletikë? E përjavshmja britanike “The Economist” botoi edhe këtë vit specialen me titull “Po sikur?”, që përmban një seri artikujsh, në të cilat redaktorët e revistës përpiqen të imagjinojnë se si do të jetë e ardhmja, bazuar në njohuritë aktuale të fakteve dhe tendencave të tyre në fusha të ndryshme. Këtë vit hipotezat janë përqendruar në çështje të lidhura me shëndetin, elementë imagjinarë, dhe mbi tema të tjera të bazuara në provat shkencore.

Saturday, July 17, 2021

Japonia synon rritje prej 70% të energjisë së ripërtëritshme deri në 2030

Ministria e Industrisë së Japonisë ka bërë të ditur se deri në vitin 2030 ajo synon që të rrisë për 70% prodhimin energjetik nga burimet e energjisë së ripërtëritshme nga nivelet fiskale të vitit 2019. Kjo iniciativë është pjesë e objektivit të qeverisë për ulur emetimet e gazrave serrë gati për gjysmë. Në këtë mënyrë, një panel i ekspertëve është takuar këtë javë për të diskutuar masat specifike për të fuqizuar energjinë e ripërtëritshme, sidhe për të ulur emetimet e gazrave serrë me 46% deri në vitin fiskal 2030. Ekspertët kanë theksuar se panelet solare në gjysmën e objekteve publike të vendit do të gjeneronin 7.5 miliardë kilovat për orë.


Shqiptarët, më indiferentët në rajon për ndryshimet e klimës

Shqipëria dhe Kosova kane ekspozim të lartë ndaj ndryshimeve klimatike, me përmbytje, zjarre, etj., mirëpo popullsia e ketyre vendeve është me indiferentja ne Ballkan indiferente ndaj këtyre ndryshimeve. Rezultatet e Barometrit të Ballkanit treguan se, vetëm 23% e shqiptarëve i konsideronin një problem serioz ndryshimet klimatike, ndërsa serbët dhe maqedonasit ishin më shumë të ndjeshëm ndaj tyre. 47% e të anketuarve në Maqedoni i konsideruan një problem serioz ndryshimet klimatike dhe 42% e të anketuarve në Serbi dhanë të njëjtin vlerësim. Gjithashtu 39% e malazezëve, 37% e boshnjakëve dhe 30% e shtetasve nga Kosova i konsideruan problem serioz ndryshimet klimatike.


Termocentralet ndotësit më të mëdhenjë në Ballkanin Perëndimor

Zotime të bëra me mungesë të theksuar të implementimit për të ulur emetimet e liruara nga termocentralet e vendeve të Ballkanit Perëndimor, është vlerësuar në raportin e fundit “Termocentralet e qymyrit në Ballkanin Perëndimor ndotën dy herë më shumë sesa ato në BE në 2019” nga Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA) dhe CEE Bankwatch Network. Raporti ka nënvizuar shkeljet e kufirit të lejuar të emetimeve, me theks të vecant në palët kontraktuese të Komunitetit të Energjisë, përkatësisht për nivelet e emetimeve të liruara të dioksidit të sulfurit (SO2), oksidet e azotit (NOX) dhe emetimet e pluhurit, për periudhën 2015 deri në 2019. Në dokument poashtu janë bërë krahasime me nivelet e ndotjes me 28 vendet anëtare të Bashkimit Evropian, dhe progresin e bërë nga këto të fundit për të adresuar në masë të madhe ndotjen që derivon nga flita e termocentraleve të BE, ku e njëjtë nuk mund të thuhet për vendet e Ballkanit Perëndimor.


Komuna e Ferizajt perfiton dy projekte mjedisore nga fondet e BE

Projekti i parë është në fushën e eficencës së rinovueshme. Më konkretisht, projekti mundëson gjenerimin e burimeve për energji efiçiente dhe promovon përdorimin e energjisë së ripërtërishme në komunën e Ferizajt, duke shërbyer si model në gjithë vendin. Katër institucione arsimore publike (3 shkolla: “Kuvendi i Arbërit”, “Gjon Serreqi”dhe “Jeronim de Rada” dhe 1 çerdhe: “Ardhmëria Jonë”, ne Ferizaj do të përfitojnë drejtëpërdrejt përmes instalimit të sistemeve fotovoltaike për gjenerimin e energjisë efiçiente. Për më tepër, projekti vetëdijeson të rinjtë dhe të rejat e komunës së Ferizajt për mundësitë që ofron përfshirja në sektorin e energjisë së ripërtërishme dhe në aktivitetet për mbrojtjen e ambientit.

A ka arritur ngrohja globale në pikën kritike?

Duke paraqitur zbulimet e para të misionit më të madh në botë nëpër Polin Verior, në kuadër të një ekspedite që përfshiu 300 shkencëtarë nga 20 shtete të botës, shkencëtari Markus Rex ka thënë për Al-Jazeeran se studiuesit kanë zbuluar që akulli në Arktik po shkrihet shumë më shpejt sesa që është pretenduar më herët. Ngrohja globale veçse e ka arritur në pikën pa kthim, ka paralajmëruar të mërkurën një shkencëtar që ka qenë në krye të ekspeditës më të madhe globale në Arktik. Duke paraqitur zbulimet e para të misionit më të madh në botë nëpër Polin Verior, në kuadër të një ekspedite që përfshiu 300 shkencëtarë nga 20 shtete të botës, shkencëtari Markus Rex ka thënë për Al-Jazeeran se studiuesit kanë zbuluar që akulli në Arktik po shkrihet shumë më shpejt sesa që është pretenduar më herët.


Friday, July 16, 2021

Barngrënësit, kafshët më të rrezikuara në botë!

Megjithëse shkencëtarët shpesh shqetësohen më shumë për zhdukjen e grabitqarëve të botës, një studim i ri gjithëpërfshirës zbulon se kafshët bimë ngrënëse janë më të rrezikuara nga zhdukja. Rreth një në katër lloje barngrënësve, gati 25,5 përqind konsiderohen të kërcënuar ose të rrezikuar sipas një studimi në revistën e së mërkurës të Science Advances. Kurse 17.4 përqind e grabitqarëve dhe 15.8 përqind e kafshëve gjithçkangrënëse ishin në rrezik, tha autorja kryesore e studimit Trisha Atwood,e cila është një ekologe në Universitetin Shtetëror të Utah.

Makinat hibride, makina miqësore me mjedisin!

Makina hibride kërkojnë shumë më pak karburant se llojet e tjera të makinave, përveç tjerash minimizojnë dhe ndotjën e ajrit. Një makinë hibride harxhon sa gjysma e makinave tjera, nëse më parë, për të bërë 100 km, brenda në qytet, duhej llogaritur shpenzimin për të paktën  mbi 8 apo 10 litra, ndërsa me makinë hibride është 4 apo 5 litra. Përparësia e këtyre makinave është se ato ruajnë ambinetin nga dotja e mjedisit dhe të kemi një ambient më të paster, pasi konsumi i ulët i kraburantit bashkë me motorin e ri nuk lejojnë nxjerrje të gazrave dhe ndotja është minimale. Llojet e këtyre makinave në botën perëndimore përdoren si një armë ekologjike për të luftuar ndotjen e tepërt të ajrit.

A mundë te jetë mungesa e ujit pandemia e radhës e globit!

Mungesa e ujit dhe thatësira janë në radhë të shkaktojnë dëme në një shkallë të lartë për të rivalizuar pandeminë COVID-19 me rreziqe që rriten shpejt,  me rritjen e temperaturave globale, sipas Kombeve të Bashkuara. “Thatësira është në prag të shndërrimit në pandeminë e radhës dhe nuk ka vaksinë për ta kuruar atë”, tha Mami Mizutori, përfaqësuesi special i KB për zvogëlimin e rrezikut të katastrofës, në një konferencë shtypi në internet përpara botimit të raportit. Tashmë, thatësira ka shkaktuar humbje ekonomike prej të paktën 124 miliardë dollarë dhe goditi më shumë se 1.5 miliard njerëz mes 1998 dhe 2017, sipas një raporti të KB të botuar të enjten. Por edhe këto shifra, tha ajo,  “me shumë gjasa janë nënvlerësime bruto”.

Një lule e rrallë dhe e bukur!

Disa lule njihen për bukurinë e tyre, disa për rrezikshmërinë, ndërsa disa janë tepër të rralla. Bota e luleve është diçka që e bën planetin tonë jashtëzakonisht të bukur, dhe i shton misterin e natyrës. Besohet se ka rreth 400,000 lloje të ndryshme lulesh në planetin tonë, dhe ka të ngjarë që disa prej tyre nuk janë zbuluar ende. Është e vështirë të përcaktohet se cila lule është më e rralla në tokë, por mund të përpiqemi ta ngushtojmë atë në disa nga më të njohurat. Lulet që zakonisht përmenden si më të rralla janë lulja kufomë, Jade Vine dhe orkideja fantazëm. Sidoqoftë, nëse shikojmë për lulet që kanë informacione konkrete në lidhje me madhësinë e popullsisë së tyre, përgjigjja është e qartë. Lulja më e rrallë në botë është Lulja e Kuqe e Mesme.

Publikohet raporti “Hidrocentralet e Profitit të Privatit në dëm të Mjedisit Publik”

Instituti për Politika Sociale “Musine Kokalari” ka prezentuar në konferencë për media raportin “Hidrocentralet e Profitit të Privatit në dëm të Mjedisit Publik”. Ky raport është publikuar në kuadër të projektit  “Ndikimi Social i Hidrocentraleve në Shoqerine tonë”, si pjesë e Human Rightivism, mbështetur nga Fondi për Zhvillim Komunitar – CDF dhe financuar nga Agjencioni Suedez për Bashkëpunim në Zhvillim Ndërkombëtar – SIDA. Koordinatori i Projektit, Dardan Bujupi, njoftoi se studimi është fokusuar në Grykën e Deçanit me katër hidrocentralet dhe hidrocentralin e Radavcit si pikë krahasimore. Ai paraqiti të gjeturat e hulumtumit, si shkeljen e të drejtave politike, apo vendimmarrjen dhe të drejtën për të qenë të informuar, respektivisht mungesën e diskutimit transparent publik. Hulumtimi tregon se nga mjedisi si e mirë publike kemi kaluar në mjedis si mjet të ekonomisë së ofertës, ku ka dallim të dukshëm ndërmjet periudhës së parafizibilitetit dhe atë pas ndërtimit; në anën e investimeve nga ana e kompanisë ‘Kelkos Energy’, ashtu edhe në atë të fuqisë instaluese e potencialit hidrik.  

Halong Bay, destinacioni turistik i ëndrrave

Halong Bay në Vietnam është një nga atraksionet turistike më të bukura të Botës. “Halong Bay” do të thotë “ku zbret një dragon”, dhe sipas legjendës lokale, limanet e ishullit janë formuar kur dragonjtë kanë zbritur nga malet në bregdet. Me lëshimin e tyre ata kanë formuar luginat, duke përmbytur zonën dhe duke mos i lënë asgjë tjetër, veç majave të dukshme. Bay është i vendosur në bregdetin verilindor të Vietnamit dhe ka një ujë të mahnitshëm të qetë smeraldi që është shtëpi për disa ishuj të mbuluara me pyje. Ky është një vend i popullarizuar për shëtitje me anije dhe kërkuesit e shpellave. Ndoshta nuk e keni menduar kurrë Vietnamin si një destinacion eksplorimi, por Halong Bay do t’ju bëj të ndërroni mendje. Nw kwtw artikkul ju sjellim 6 arsye psed duhet vizituar ky vend.

Hulumtimet tregojnë se zhurma dëmton zemrën

Zhurmat e forta e të vazhdueshme perceptohen si sinjale stresi. Për këtë arsye, aktivizohet sistemi nervor qendror dhe çlirohet adrenalina, e cila nga ana e saj shkakton një ngushtim të diametrit të arterieve, rritje të rrahjeve të zemrës, rritje të presionit të gjakut dhe konsumit të oksigjenit nga ana e zemrës. Nëse të gjitha këto vazhdojmë t’i përjetojmë në ambientet tona të zhurmshme të punës, me kalimin e kohës bëhen kërcënues. Rezultatet e dy hulumtimeve interesante për ndikimin e zhurmës në zemër dhe në sistemin e enëve të gjakut nëpërmjet reagimit ndaj stresit. Zhurma vepron në tru edhe gjatë fjetjes, ndonëse gjumin nuk e pengon në masë aq të madhe.