Speciet misterioze njerëzore “hobbit” mund të mos jenë zhdukur

Një specie e hershme njerëzore e quajtur “hobbit” dhe që mendohet se është zhdukur mijëra vjet më parë, mund të jetë ende e gjallë sot, ka pohuar në mënyrë kontroverse një ekspert. Homo floresiensis, i quajtur “hobbit” mendohet se ka jetuar në ishullin Flores, i cili tani është pejsë e Indonezisë, midis 60.000 dhe 700.000 vjet më parë. Një antropolog ka pohuar çuditërisht se “hobbit” mund të jetë gjallë edhe sot. Gregory Forth tha për Live Science: Ne thjesht nuk e dimë se kur u zhduk kjo specie ose, guxoj të them, ne nuk e dimë nëse është zhdukur. Pra ekziston një mundësi që është ende gjallë.

Vdekja mund të jetë e kthyeshme, nëse rikthejnë në jetë sytë e vdekur, thonë shkencëtarët

Shkencëtarët kanë arritur të kthejnë në jetë sytë e njerëzve të vdekur në një zbulim të mundshëm që mund të nënkuptojë se vetë vdekja një ditë mund të jetë e kthyeshme. Qelizat fotosensitive në retinë ishin në gjendje t’i përgjigjeshin dritës deri në pesë orë pas vdekjes. Testet laboratorike treguan se ata dërguan sinjale “të ngjashme me ato të regjistruara nga subjektet e gjalla”. Këto neurone në retinë janë pjesë e sistemit nervor qendror, i cili përfshin trurin dhe palcën kurrizore. Zbulimi, i bërë nga studiues amerikanë dhe i botuar në revistën Nature, ngre mundësinë që qelizat e tjera të SNQ-së gjithashtu të restaurohen në të ardhmen, shkruan Daily Mail. 

Vuani nga milingonat, një mënyrë e lehtë për t’i larguar

Nuk mund të mohohet se pak rreze dielli kanë fuqinë të vendosin këdo në një humor të mirë. Por ka një gjë të keqe që vjen bashkë me motin më të ngrohtë – milingonat.  Për fat të mirë, fansat e zonjës Hinch kanë ndarë metodat e tyre shumë të dobishme që mund të ndihmojnë në zhdukjen e dëmtuesve. Dhe ndoshta lajmi më i mirë nga të gjithë? Produktet më të rekomanduara kushtojnë shumë pak. Siç raportohet, një grua shkoi në një grup në Facebook për të apasionuarit pas pastrimit dhe kërkoi mjete që mund të ndihmojnë për të hequr qafe milingonat – duke shtuar se ajo kishte provuar tashmë uthullën e zakonshme dhe ujin e nxehtë, por pa dobi.

Plastika në deponite e mbeturinave amerikane vlen miliarda dollarë

Sipas vlerësimeve të reja nga Departamenti i Energjisë (DOE), një mesatare prej 7.2 miliardë dollarësh plastikë përfundoi në landfille në Shtetet e Bashkuara në 2019. Kur merrni parasysh koston e prodhimit, marketingut dhe riciklimit të gjithë këtij materiali të padëshiruar, kostoja për ekonominë është e konsiderueshme. Kjo nuk merr parasysh koston mjedisore të ndotjes plastike. Megjithëse deponitë shpesh konsiderohen si mënyra më e lirë për asgjësimin e mbetjeve, në shumë mënyra kjo është një qasje dritëshkurtër. Ndërtimi i një sistemi riciklimi mund të kushtojë më shumë fillimisht, por në planin afatgjatë, ekonomia rrethore plastike mund të kursejë para të mëdha, midis 4.5 miliardë dhe 9.9 miliardë dollarë.

Bima e së ardhmes që mund të rritet pothuajse kudo edhe në kushte ekstreme!

Quhet Schrenkiella parvula dhe është një bimë që jeton në kushte ekstreme: po e studiojnë për të kuptuar nëse është e mundur të riprodhohen karakteristikat e saj në specie të tjera. Bimët ekstremofile lulëzojnë në kushte stresuese që do të vrisnin shumicën e specieve botanike që njohim, të tilla si kripësia e lartë, aciditeti ose thatësia e tokës. Një ekip shkencëtarësh nga Stanford po studiojnë Schrenkiella parvula, një bimë ekstremofile në të njëjtën familje me mustardën, për të zbuluar se si lulëzon në kushte ekstreme si ato të Liqenit të Kripur të Turqisë, ku përqendrimi i kripës është gjashtë herë më i lartë se ai i oqeanit. “Shumica e bimëve kur janë në kushte stresuese prodhojnë një hormon që funksionon duke i dhënë një sinjal ndalimit të rritjes,” shpjegon José Dinneny, një nga autorët. “Megjithatë, në rastin e S. parvula, hormoni vepron në të kundërt, duke i dhënë dritën jeshile rritjes”.

Mediat greke: Lumi i Shalës, Karaibet e Ballkanit

“Bimësi e dendur, ujëra te kaltër dhe atmosferë si në Karaibe” janë disa nga fjalët me të cilat gazeta greke përshkruan Lumin e Shalës. “Është 100 km nga Tirana, por pak njerëz e njohin dhe sinqerisht që do të donin të qëndronte kështu”. Gazeta më tej shkruan se me suksesin që po korr spektakli “Survivor” në Greqi shumica e publikut grek janë njohur me skenat ekzotike të ishullit La Romana, në Republikën Domenikane ku edhe po realizohet reality show. “Bimësia tropikale, ujërat e kalëter, por të kristaltë, lumenjtë dhe plazhet. E vërteta është se megjithëse shumë do të donin të ishin atje, pak kanë gjasa që hipin në aeroplan dhe do të udhëtojnë në anën tjetër të planetit. Megjithatë, ka shumë opsione si në Greqi ashtu edhe në vendet fqinje, si Shqipëria, të cilat ofrojnë këtë përvojë “karaibesh”. 

Ulëset në Kopenhagen si mjet vetëdijësimi dhe alarmi për ndryshimet klimatike

Duke ecur në rrugët dhe sheshet e Kopenhageni të rastisë të shohësh ulëset 85 cm të larta. Mos u habitni nuk është ndonjë gabim teknik apo një shaka. Është një mjet vetëdijësimi për te ngritur alarmin për ndryshimet klimatike.  “The Copenhagen Bench – 2100 Edition” është pjesë e fushatës “Toka jonë – përgjegjësia jonë”. Projekti synon të bëjë publikun të mendojë për ndryshimet klimatike dhe rrezikun e rritjes së nivelit të detit. Secili ulëseve ​​përreth Kopenhagës është i pajisur me një pllakë bakri ku shkruhet: “Përmbytjet do të bëhen pjesë e jetës sonë të përditshme nëse nuk fillojmë të bëjmë diçka për klimën tonë. Sipas Raportit të fundit të Kombeve të Bashkuara për Klimën, niveli i detit pritet të rritet deri në 1 metër deri në vitin 2100 nëse ngrohja globale vazhdon”.

A edini sa do të kushtonte sot ndërtimi i një piramide egjiptiane?

Piramidat egjiptiane janë një trashëgimi e rëndësishme arkitekturore historike e vendit, duke tërhequr turistë dhe eksplorues nga e gjithë bota. Ekspertët vendosën të llogarisin se sa do të kushtonte ndërtimi i një strukture të tillë në kohët moderne. Që nga viti 2018, kishte pothuajse 140 piramida të lashta në Egjipt, shumica e të cilave ishin ndërtuar si varre për sundimtarët. Në vitin 2012, arkitektët filluan të llogarisin se sa do të duhej të investonin në ndërtimin e një “ndërtese” të tillë sot. Për këtë janë marrë parasysh dimensionet e strukturave, materialet e përdorura dhe nuanca të tjera. Piramida e Keopsit, e njohur gjithashtu si Piramida e Madhe e Gizës, u përdor si shembull. Sipas historianëve, ajo është ndërtuar rreth 4500 vjet më parë. Në momentin e përfundimit të punës, lartësia e strukturës arriti në 146 metra.

10 metropolet më të sigurta në botë

Qytetet e mëdha jo domosdoshmërish janë të pasigurta. Në fakt disa prej qyteteve më të sigurta në botë janë urbane, me shkallë të ulët të krimit dhe nivel të lartë të sigurisë. The Economist, ka ranguar disa prej qyteteve më të sigurta, bazuar në faktorët personal të sigurisë, sigurinë digjitale, sigurinë shëndetësore dhe atë infrastrukturore. Listës së 10 metropoleve të sigurta i prin Tokio, ndërsa pjesë e listës janë edhe tri metropole tjera evropiane, tri aziatike, dy australiane dhe një kanadeze.

Laguna e Kune- Vainit, zonë e mbrojture me traditë 82 vjeçare

82 vite më parë, në vitin 1940, Laguna e Kune – Vainit u shpall Rezervat Gjuetie, duke shënuar zonën e parë të Mbrojtur në vend, ndërsa sot zona gëzon statusin Rezervat  Natyror i Menaxhuar. Ky rezervat ka vite që është kthyer në një destinacion tërheqës për turistët vendas dhe të huaj. Ndryshimet që ka pësuar ky rezervat, ndër vite janë të shumta, si në mirëmbajtjen e ruajtjen nga dëmtimet e ndërhyrjet e ndryshme. Stafi i Administratws sw Zoneve tw Mmbrojtura Lezhë ka punuar duke hapur shtigje të reja, duke pastruar, duke krijuar hapësira, ku mund të pushohet por edhe të vëzhgohet fauna e egër.

Energjia e ripërtëritshme, bateritë dhe Kosova

Shkruar nga Adhurim Haxhimusa (FHGR, Zvicër), Kristian Sevdari (DTU, Danimarkë) 

Në natyrën njerëzore është që të korrurat (p.sh. drithërat) të vendosen nëpër depo (hambar) të mëdha dhe të ruhen për konsum të më vonshëm. Në të njëjtën kohë, pothuajse çdo plan shtëpie/banesë e ka një depo të vogël për të mbajtur/ruajtur miellin, vajin, orizin, pijet, e shumë gjëra të tjera ushqimore. Thjeshtë, familjet planifikojnë dhe duan të kenë të siguruar mirëqenien e tyre për një kohë të caktuar. Mirëpo jo çdo produkt kemi mundësi ta ruajmë lehtë, lirë, dhe shpejtë. Energjia elektrike është një prej produkteve të tilla. Në dhjetë vitet e fundit kemi pasë furnizim shumë më të qëndrueshëm me energji elektrike si rezultat i eliminimit të problemeve teknike nga mirëmbajtja e rregullt dhe menaxhim i mirëfilltë i blloqeve të termocentraleve të thëngjillit të Kosovës A dhe B.

A po rritet numri i gjarpërinjve shkaku i ngrohjes globale?

Me fillimin e rritjes së temperaturave shtohen raportimet për shfaqje më të shpeshta të gjarpërinjve edhe në zona më të afërta me pjesët urbane. Një studim i realizuar se fundi bën të ditur se nëse ngrohja globale vazhdon me këtë ritëm, shumë shpejtë gjarpërinjtë do të jenë si specie shumë më e madhe sesa janë sot.  Nëse temperaturat vazhdojnë të rriten, ne përfundimisht mund të shohim popullata më të mëdha dhe më të larmishme të gjarpërinjve që shkojnë deri në Kanadanë veriore, diku deri në vitin 2050 më së voni. Një numër edhe më i madh speciesh ka të ngjarë thjeshtë të vdesin, duke na lënë me diversitet të zvogëluar të specieve.

Dhia e egër simboli i bjeshkëve shqiptare, fotografohet në habitatin e saj natyror

Fotografohet, me super cilësi, në habitatin e sajë natyror, në një zonë të Kosovës, simboli i bjeshkëve shqiptare, dhia e egër (Rupicapra rupicapra).  Dhia e egër ballkanike është një specie e rrallë, e konsideruar në rrezik zhdukjet nga gjuetia e paligjshme.  Ajo është shpallur e mbrojtur edhe nga Konventat Europiane të Natyrës së Egër. Pavarësisht se gjithmonë bie pre e papërgjegjshmërisë së gjuetarëve dhe gjuetisë së paligjshme. Fotografia është realizuar nga fotografi i mirënjohur Arian Mavriqi, i specializuar, veçanërisht, në fotografimin, filmimin dhe dokumentimin e jetë së egër në trojet shqiptare e më gjërë. Dkumentimi i dhisë së egër, përmes fotografive dhe videove amatore është realizuar edhe herë të tjera por në cilësi që len për të dëshiruar dhe nga mjete jo profesionale, ose në distanca tepër të largëta. 

Lumi i Shalës, destinacioni i preferuar i turistëve këtë verë

Lumi i Shalës i cilësuar nga vizitorët që e kanë parë nga afër si perla e bukurive të Komanit është kthyer vitet e fundit në një destinacion turistik si për turistët vendas e për ata të huaj. Natyra e paeksploruar, lumi i kaltër dhe mundësitë e shumta të aventurave bëjnë që ky vend të jetë në listën e vendeve për të vizituar gjatë periudhës qershor-gusht. Emanuel Pjetri, guidë turistike në Pukë, tha për ATSH-në se “fundjavën e kaluar lumi i Shalës pati afërisht 1 700 vizitorë, ndërsa për muajn qershor mund ta kenq vizituar rreth 8 mijë vizitorë vendas e të huaj”. “Në muajin korrik pritet të ketë një fluks më të lartë vizitorësh sidomos gjatë fundjavave”, tha Pjetri. Për të shkuar tek Lumi i Shalës më parë duhet të kalosh tek liqeni i Komanit dhe  padyshim duhet që kjo “rrugë” të bëhet me varkë. Gjatë udhëtimit turistët shikojnë  maje të larta malesh të mbuluara me bimësi, ndërsa në male ka disa shtëpi, ku ende banon dikush. Në ato male ndodhen edhe “Blinat e Toplanës” Monument Natyre, kategori e III-të sipas IUCN, ku ndodhen forma shkëmbinjsh edhe ndonjë shpellë.

Italia në gjendje të jashtëzakonshme, temperatura të larta e thatësia kanë përfshirë vendin

Italia ka shpallë gjendje të jashtëzakonshme në pesë rajone dhe ka ndarë fonde emergjente për shkak të një thatësie që po vjen duke u përkeqësuar në javët e fundit. Kabineti miratoi një gjendje të jashtëzakonshme në pesë rajone – Friuli-Romagna, Friuli-Venezia Giulia, Lombardi, Piemonte dhe Veneto – deri më 31 dhjetor, tha qeveria në një deklaratë, duke njoftuar gjithashtu se ka ndarë 36.5 milionë euro për të ndihmuar të prekurit. Italia po përballet me një valë të nxehti jashtëzakonisht të hershme dhe mungesë reshjesh, veçanërisht në një luginë bujqësore, e cila është goditur nga thatësira e saj më e rëndë në 70 vitet e fundit. shkruan France 24.

Kur u shfaqën pyjet e para në Tokë?

Nga më të lartat në Tokë, pemët e kuqe të Kalifornisë, deri tek pyjet më të mëdha tropikale të planetit në Amazonë, pyjet madhështore mund të duken sikur janë të përjetshme. Por ashtu si çdo specie apo ekosistem, edhe ato e kanë një datëlindje. Në fakt, megjithëse bimët mbërritën për herë të parë në Tokë rreth 470 milion vjet më parë, pemët dhe pyjet nuk u shfaqën deri gati 390 milion vjet më parë. Gjatë këtij intervali, jeta e bimëve evoluoi ngadalë, nga pararendësit gjenetikë të nevojshëm për të prodhuar pemët, të cilat më pas ia kalonin bimëve të tjera, thotë Kris Berri, paleobotanist në Universitetin e Kardifit në Britaninë e Madhe.

Dilema Evropiane: Gazi dhe termocentralet bërthamore, energji "e gjelbër" apo “politikë e ndyrë”?

Deputetët në Parlamentin Evropian vendosën sot me shumicë votash për të përcaktuar energjinë bërthamore dhe gazin natyror si energji “të gjelbër”, e cila, siç raportohet nga Washington Post, është një vendim i ndjekur nga afër që mund të formësojë politikën klimatike në vitet në vijim. Në pyetje është kuadri klimatik i njohur si “taksonomia e BE-së”, e cila synon të drejtojë investimet drejt projekteve që janë në përputhje me objektivin e bllokut 27 anëtarësh për të qenë neutral ndaj klimës deri në vitin 2050. Në shkurt, përpara fillimit të sulmit të Rusisë ndaj Ukrainës, Komisioni Evropian zbuloi një plan për të klasifikuar gazin natyror dhe energjinë bërthamore si investime të gjelbërta “kalimtare” në rrethana të caktuara, duke shkaktuar polemika të ashpra. Pesë muaj më vonë, kriza globale e energjisë u intensifikua, kështu që ligjvënësit evropianë hodhën poshtë kundërshtimet ndaj rregullave të propozuara dhe miratuan propozimin e KE-së me 328 vota “pro” dhe 278 “kundër”.

Evropa në alarm, thatësia po godet shumicën e vendeve të kontinetit!

Evropa mund të jetë duke u përballur me një nga vitet e saj më të vështira kur bëhet fjalë për thatësirën, një mot jashtëzakonisht i thatë që po godet disa vende mesdhetare. Ky është paralajmërimi nga Komisioneri i BE-së, Maroš Šefčovich, i cili u tha ligjvënësve të enjten se “thatësira aktuale në Evropë mund të bëhet më e keqja që ka ekzistuar ndonjëherë”. Tashmë kushtet e zgjatura të thatësirës kanë goditur disa vende anëtare të BE-së, përfshirë Greqinë dhe Italinë, duke rritur shqetësimin në gjithë Evropën për muajt në vijim. Muajin e kaluar u raportua se një valë jashtëzakonisht e shpejtë e të nxehtit në Francë dhe Spanjë mund të rrezikonte të korrat e grurit, pasi vjen pas një pranvere të thatë.

Dejka e hirtë zogu i veçantë me shkathtësi të jashtëzakonshme të qëndrimit në ajër!

16 deri ne 18 orë fluturim pa zbritur në tokë! Cila ësht kjo specie kaq e shkathët dhe e rrallë? A është e pranishm edhe në Kosovë? Ky lloj zogu është Dejka e hirtë (Apus pallidus) i familjes "Apodidae" të cilin fatmirësisht e gjejmë në Kosovë. Ky zog i rrallë qëndron në ajër nga 16 deri në 18 orë pa zbritë fare në tokë, sepse thuajse këmbët nuk i përdor fare gjatë fluturimit. Të dhënat shkencore flasin se Dejka e hirtë, ka qëndruar në ajër deri në 10 muaj pa zbritur fare në tokë. Ky njëherit konsiderohet edhe si rekordi i botës së egër i qëndrimit në ajër.

Lumi më i rëndësishëm i Evropës po “thahet”

Lumi i Rinit (Rhine), një nga lumenjtë kryesorë evropianë dhe një nga rrugët ujore më të mëdha dhe më të përdorura në Bashkimin Evropian, është në nivelet më të ulëta të ujit, siç raporton “Bloomberg”. Mungesa e ujit ka filluar të shkaktojë probleme në furnizimin me naftë në Zvicër dhe të termocentraleve gjermane. Niveli i ujit në një nga pikat kyçe të lumit për transportin e lëndëve të para dhe furnizimeve, siç është Kaub, ishte rreth 71 centimetra, niveli më i ulët në verë që nga viti 2007. Autoritetet kanë paralajmëruar pasojat e një rënie të re të rrjedhës së Rinit. Sipas përfaqësuesit të Institutit Federal Gjerman të Hidrologjisë, Joerg Belz, nëse niveli i ujit bie edhe 37 centimetra të tjera, nuk do të jetë më e leverdisshme për anijet për të transportuar produkte nga lumi. 

Menaxhimi i tokës bujqësore dhe i ujërave të zeza urbane në Ballkanin Perëndimor

Ndryshimet klimatike bëjnë të domosdoshme një menaxhim më të mirë të tokës bujqësore dhe të ujërave të zeza urbane në Ballkanin Perëndimor. Sipas një raporti të fundit të Komisioni Evropian përgatitur nga Qendra e Përbashkët Kërkimore lidhur me gjendjen e mjedisit, të tokës, të ajrit dhe të klimës në Ballkanin Perëndimor thuhet se përparimet në këto fusha mbeteten të kufizuara. Raporti vë në dukje që "një pjesë e konsiderueshme e legjislacionit të BE-së në sektorët e ujit dhe mjedisit tashmë është përfshirë në rregulloret kombëtare në vendet e Ballkanit Perëndimor por nevojiten ende përpjekje të konsiderueshme për të krijuar praktika funksionale të menaxhimit të ujit”. 

“Betonimi i qyteteve në shekullin e teknologjisë ka shkaktuar ngrohjen globale”

Nga: Lulzim Behxheti, arkitekt.

Është një dukuri të cilës në Kosove nuk i kushtohet fare rendësi, ngase efekti i GHG nuk shtjellohet fare nga arkitektet vendore, të cilët duhet të jenë trumbetuesit më të mëdhenj të kësaj dukurie. Ta shpjegoj pak se çka është GHG dhe cili është impakti i saj në jetën e përditshme. Jemi shpesh spektatorë të fenomenit të “skuqjes se qiellit”. Kur shohim të tille, marim foto pa e dit efektin e rrezikshëm. Këtë defekt ne ngrohjen globale e shkaktojnë 3 gazrat famëkeq: karbondioksidi, metandioksidi dhe gazi i ujerave vaporik. Me fjalë të tjera, jemi duke e shndërruar botën rreth nesh në një serë qelqi.

Taksa e karbonit në fuksion të reduktimin të përdorimit të lëndëve djegëse

Taksa e karbonit është politika kryesore për reduktimin dhe eliminimin e përdorimit të lëndëve djegëse fosile, djegia e të cilave po destabilizon dhe shkatërron klimën në planetin tonë. Taksimi i karbonit është një instrument politikash ku qeveria vendos çmimin e karbonit dhe lejon që tregu të përcaktojë emetimet totale. Taksa targeton lëndët djegëse fosile si benzina, nafta dhe qymyri i përdorur për prodhimin e energjisë, qëllimet e ngrohjes, si dhe lëndët djegëse motorike. Kjo taksë llogaritet në bazë të sasisë së emetimeve të CO2 gjatë djegies së burimeve fosile, masë kjo që bazohet në të ashtuquajturën përmbajtje karboni të lëndëve djegëse fosile.

Indri, lemuri unik i rrezikuar për zhdukje

Indri, një lemur shumë unik më madhi në llojin e tij jeton në zemër të pyjeve të Madagaskarit. Ai është i famshëm për këngën e tij që përdor për të komunikuar duke mbajtur ritmin si njerëzit. Nga studimet e kryera vlerësohet se ne Madagaskar ka rreth 5000 mijë indri, habitati i tyre natyror është pylli i shiut, i shpallur zonë e mbrojtur në vitin 2015 dhe mendohet se vetëm në këtë rajon mund të gjenden rreth 1000 mijë indri. Indri, vendasit e quajnë “Babakoto” ka pamje dhelpre, sytë të mëdha të gjelbër dhe veshët të rrumbullakosura, ai është i njohur për këngën e tij tipike në mëngjes, me sekuenca të vazhdueshme të cilat mund të zgjasin deri në 3 minuta. Kjo është një këngë me ritëm, harmonizim korrekt, një aftësi që nuk e zotëron asnjë gjallesë tjetër përveç njeriut.

Rëndësia e gjelbërimit urban dhe pyllit vertikal

Praktikat e urbanizmit të paplanifikuar dhe shndërrimi i hapësirave të gjelbra në gri janë “zhvilluesit” më të shpejtë të zonave urbane. Duke u njohur me efektet e ishullit të nxehtësisë urbane, kthimi ndaj natyrës siç është gjelbërimi vertikal do të ishte zgjidhje alternative për një zhvillim të qëndrueshëm.

 Nxehtësia e gjeneruar nga trafiku, aktivitetet industriale, ndërtimet dhe të ngjashme ndikojnë në shkatërrimin e biodiversitetit duke bërë që temperatura e ajrit në mjediset urbane të jetë më e lartë se në vendet rurale. Hapësirat e gjelbra bëjnë që qytetet të jenë më eko-miqësore me zhvillim holistik (tre-dimensional). Koncepti i gjelbërimit urban nuk nënkupton vetëm mbjelljet konvencionale në parqe dhe hapësirat publike që jemi mësuar t’i hasim por edhe forma të tjera si përfshirja e gjelbërimit vertikal në ndërtesa, muret e gjalla në vend të fasadave, çatitë e gjelbra në vend të atyre të zakonshme etj.

Peshqit rezultojnë pozitiv ndaj barnave farmaceutike!

Sipas një studimi të ri, peshqit kockë në brigjet e Floridës kanë rezultuar pozitivë për një koktej barnash farmaceutike, duke përfshirë ilaçe kundër depresionit dhe presionit të gjakut. Studimi tre-vjeçar u krye nga studiues në Universitetin Ndërkombëtar të Floridës dhe Bonefish & Tarpon Trust (BTT), një organizatë jofitimprurëse me bazë në Miami, e fokusuar në ruajtjen e peshkut kockor dhe tarpon, thotë një njoftim për lajmet nga universiteti. Peshqit kockë janë një familje peshqish që gjenden në të gjithë oqeanin Atlantik dhe Paqësor, dhe tarponët gjenden në oqeanet Atlantik dhe Indo-Paqësor.

Kafsha që shkakton dëme deri në 40 milionë franga çdo vit në Zvicër, kjo është arsyeja

 “Çdo vit, 17,000 dëme për të deklarohen në AXA Zvicër, që përfaqëson një shumë prej 8 milionë frangash në total” Shumë shoferë në Zvicër e dinë përvojën e përpjekjes për të ndezur veturat e tyre në mëngjes dhe nuk mund ta bëjnë këtë. Kjo mund të jetë sepse kafsha e quajtur “Weasels” hyn fshehurazi në motor natën dhe përtyp kabllot, përcjell albinfo.ch. “Çdo vit, 17,000 dëme për të deklarohen në AXA Zvicër, që përfaqëson një shumë prej 8 milionë frangash në total”, tha siguruesi në një deklaratë për shtyp. Sipas AXA, të ekstrapoluara në gjithë vendin, shumat mund të arrijnë në 40 milionë në vit.

Gates paralajmëron se pandemia e ardhshme mund ta sjellë “fundin e botës”

Bill Gates një nga njerëzit më të pasur në botë dhe themeluesi i Microsoft, mori pjesë në samitin “Time 100” në Nju Jork. Ai tha se Covid i kishte dhënë botës një shans për t’u përgatitur për pandemitë e ardhshme, veçanërisht ato që do të çonin në një destabilizim të madh të shoqërisë. Numri zyrtar i vdekjeve nga Covid në botë është rreth 6.3 milionë dhe ekspertët vlerësojnë se numri aktual i vdekjeve është shumë më i lartë. Organizata Botërore e Shëndetësisë vlerëson se ka pasur rreth 14.9 milionë vdekje të lidhura me Covid në 2020 dhe 2021. Gates paralajmëroi se nuk duhet të llogarisim në fat gjatë pandemisë së ardhshme.

Çfarë është shpyllëzimi dhe cilat jane trendet?

Shpyllëzimi i referohet zvogëlimit të zonave pyjore apo prerjes grupore të drunjëve, të cilat më pas kthehen në përdorim jo – pyjor. Zakonisht këto hapësira pastaj përdoren për toka bujqësore, ferma apo shfrytëzohen për përdorim urban. Ky fenomen është përshpejtuar shumë viteve të fundit nga aktivitet njerëzore në Kosovë, i cili ka ndikuar negativisht në ekosistemet natyrore, biodiversitetin dhe klimën. Pyjet kanë qenë qysh herët burim i rëndësishëm natyror, mirëpo sipas të dhënave të publikuara nga Sustainability Leadership Kosova, si rezultat i shpyllëzimit kemi humbje të këtyre burimeve me mbi 1 hektarë hapësirë pyjore çdo ditë në Kosovë. Nëse vazhdohet me këtë trend të humbjeve të sipërfaqeve pyjore, pritet që deri në vitin 2035 sipërfaqet pyjore të vendit tonë të jenë jashtë funksionit të tyre primar, e cila do të lë gjurmë të pakthyeshme në natyrë.

Pyjet në kulturën tonë tradicionale!

Natyra ka qenë, është dhe gjithmonë do të mbetet pjesë e pandashme e njeriut. Natyra është çelësi i zhvillimit të jetës në Tokë dhe vetë burimi i jetës. Natyra na mundëson të thithim oksigjen, të kemi qasje në burime të ujit të pijshëm dhe ushqim, na shërben si strehë, vend paqeje e qetësie, vend i të qenurit vetvetja. Pra, çdo gjë që ka të bëjë me njeriun dhe jetën e tij në Tokë sillet rreth nënës natyrë. Populli shqiptar njihet për legjendat e shumta që i kanë përcjellur brez pas brezi. U janë qëndruar besnikë dhe ato kanë qenë pjesë e jetës së tyre të përditshme. Legjendat janë gojëdhëna që janë bartur prej një gjenerate në tjetrën dhe në popullin tonë kemi të shumta të cilat janë ruajtur me shumë zell. Tregimet dhe historitë që përcillen përmes tyre janë zakonisht për personazhe apo ndodhi që i karakterizon fuqia e mbinatyrshme. Legjendat kanë pasur ndikim të madh te populli shqiptar duke u bërë kështu pjesë e kulturës së tyre. Legjendat shqiptare janë të pasura me tema të larmishme, legjenda që me të vërtetë e shfaqin karakterin, besën dhe virtytet e popullit tonë. 

Publikohet raporti “Këndvështrimi i qytetarëve lidhur me menaxhimin e mbeturinave”

Ky raport, është hartuar me qëllim të hulumtimit të gjendjes aktuale të menaxhimit të mbeturinave komunale në Kosovë nëpërmjet prezantimit të disa prej treguesve kryesor të këtij sektori, që përfshinë zbatimin e legjislacionit, mbulueshmërinë me shërbim, deponitë ilegale, si dhe në anën tjetër, nëpërmjet paraqitjes së këndvështrimit të qytetarëve lidhur me cilësinë e menaxhimit të mbeturinave, për të cilin është zhvilluar një pyetësor. 

Gjetjet tregojnë se nuk ekziston plan nacional për menaxhim të mbeturinave. 87% e komunave kanë hartuar planet komunale të menaxhimit të mbeturinave, por janë 20 komuna të cilat aktualisht nuk kanë periudhë të vlefshme të zbatimit, që nënkupton se këto komuna menaxhojnë mbeturinat pa bazë planifikimi. Në terren, vetëm në vitin 2021, janë identifikuar gjithsej 1188 deponi ilegale, ku prej tyre 558 janë të mëdha – gjendje e cila vazhdon të mbetet problematike.

Efekti i CO2 në Prishtinën urbane!

Nga: Lulzim Behxheti, arkitekt

Imagjinojeni një objekt 100.000m² në zemër të Prishtinës. E përkthyer në m³, për ndërtimin e këtij objekti do të nevojiten rreth 100.000 ton beton. Një ton beton prodhon afërsisht 400 kg CO2. Nëse bëhet ndërtim tradicional i betonuar, ky objekt do të prodhoj 40.000 ton CO2 në vit. Konvertone këtë sasi në m² dhe do të shihni se çfarë sipërfaqe e gjelbërt do të ndotet çdo vit vetëm nga kjo ndërtesë. Në të njëjtën kohë, nga viti 2030 ky objekt do të paguante tatim 35€/m³ të emetimit të CO2. Kjo do të jetë indikatori dhe valuta tatimore, njëjte si veturat tani. Tani, imagjinojeni që ku objekt të jetë nga CLT. Për ndërtimin e këtij objekti do të nevojiten 10.000m³ pishë/dru. Një pishë ka mesatarisht 3 m³ dru. Kjo pishë ritet për 30 vite. Dmth për këtë objekt do të nevojiten 3333 pisha.

Ajri i ndotur sjell më shumë se 28 mijë vdekje të parakohshme brenda vitit

Nga të dhënat rezulton se cilësia e ajrit në Ballkanin Perëndimor është jashtëzakonisht e dobët, kjo pasi të gjitha vendet e rajonit, ku përfshihet edhe Shqipëria tejkalojnë mesatarisht kufirin maksimal ditor të grimcave që është 10 mikrometra ose më i vogël në diametër. Sipas raportit pasojat e kësaj situate janë të rrezikshme dhe vetëm gjatë vitit 2019 kanë shkaktuar 28,400 vdekje të parakohshme në Ballkanin Perëndimor. ‘Kjo ka pasoja të rrezikshme. Vetë grimcat, të cilat janë më të vogla se 2.5 mikrometra (PM2.5), kanë shkaktuar 28,400 vdekje të parakohshme në Ballkanin Perëndimor në vitin 2019, thotë raporti. Ndërsa normat e vdekshmërisë që i atribuohen këtij ndotësi u ulën me 16% në BE në krahasim me vitin 2012, ato u rritën me 30% në Ballkanin Perëndimor’, thuhet në raport.

Lansohet herbariumi digjital i Universitetit të Prishtinës

Përmes këtij projekti, synohet qasja më e lehtë në arkivin zyrtar botanik të UP-së, si dhe konservim sa më afatgjatë i mostrave të herbariumit. Aktualisht, në herbarium gjenden mbi 1 mijë herbarë nga flora e Kosovës të ekspozuar në këtë platformë. I pranishëm në këtë organizim ishte rektori i UP-së, prof. dr. Naser Sahiti. Në fjalën e tij, rektori Sahiti tha se kjo është një ngjarje e rëndësishme, e cila reflekton punën e palodhshme dhe vullnetin e studentëve, që së bashku me profesorët, të sjellin projekte të rëndësishme dhe kreative.  "Krahas punës së madhe që është bërë në realizimin e këtij projekti, janë vënë në pah edhe dy aspekte të rëndësishme: vetiniciativa dhe aktivizmi studentor, si dhe kultivimi i vullnetarizmit, me ç’rast edhe të diplomuarit tanë kanë kontribuar në këtë projekt,” tha rektori Sahiti. Rektori shtoi që ky projekt ka rëndësi të veçantë dhe se do të vazhdojë të ketë përkrahjen e rektoratit.

INDEP publikon raportin për tranzicionin e drejtë energjetik në Kosovë

Tranzicioni i drejtë energjetik do të thotë distancim nga thëngjilli dhe mbyllje të termocentraleve, taksim ndaj karbonit, digjitalizim të transportit, minimizim të emetimeve të karbonit nga sektorët e tjerë ndotës dhe mbrojtjen e qytetarëve të prekur nga një sistem konvencional i energjisë duke ju siguruar kushte më të përshtatshme të punës dhe jetesës. 

Andaj, tranzicioni i drejtë energjetik siguron që personat e prekur nga ky proces të mos anashkalohen dhe nevojat e tyre të merren parasysh nga vendimmarrësit. 

Kështu që, përpos, transformimit të sektorit të energjisë dhe orientimit të tij drejt burimeve të ripërtëritshme, tranzicioni i drejtë energjetik përfshinë edheparimin që të mos lihet askush mbrapa.

Cilësia e ajrit në Ballkanin Perëndimor mbetet shqetësuese

Ndotja e ajrit në gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor është në nivel të lartë. Problem shqetësues është edhe rritja e vdekjeve të parakohshme nga ndotja e ajrit. Një raport të Qendrës së Përbashkët Kërkimore lidhur me statusin e ajrit, të mjedisit dhe të klimës në Ballkanin Perëndimor arrin në përfundimin që ndotja e ajrit në rajon është në nivel të lartë dhe "cilësia e ajrit mbetet një problem shqetësues”. Gjetjet e raportit i shërbejnë arritjes së qëllimit për "ndotje zero” në bazë të "Marrëveshjes së Gjelbër”. Gjashtë liderët e Ballkanit Perëndimor miratuan në Samitin e Sofjes në nëntor 2020 "Agjendën e Gjelber” si dhe një udhërrëfyes që synon ta përafrojë rajonin me "Marrëveshjen e Gjelbër Evropiane” për ta bërë Evropën një kontinent neutral ndaj gazit karbonik deri në vitin 2050. Raporti në fjalë e konsideron shumë të rëndësishëm reduktimin e ndotjes së ajrit në rajonin e BP pasi " redukton ndotjen në shtetet fqinjë anëtare të BE”.