Thatësirat në Spanjë zbulojnë një monument të ngjashëm me atë të “Stonehenge” në Angli

Dolmen e Guadalperal, një rreth gurësh graniti që daton nga 5000 para Krishtit, në rezervuarin Valdecañas në Spanjën qendrore është parë vetëm katër herë që kur u zbulua në vitin 1924. Gati 20 vjet më vonë, në 1963, lugina u përmbyt qëllimisht në urdhër të diktatorit spanjoll Franko, i cili shfaqet vetëm në periudha thatësire intensive në vitet në vijim. Gurët, të cilët janë të paktën 2000 vjet më të vjetër se Stonehenge në Angli, kanë detaje të valëzuara që besohet se përfaqësojnë lumin Tagus aty pranë. Disa teori sugjerojnë se struktura parahistorike është përdorur ose si një tempull diellor ose është vendosur mbi varre kur është ndërtuar nga njerëzit keltë 7000 vjet më parë. Nuk është aq i famshëm sa Stonehenge në Angli, por teoritë për qëllimet e tyre janë të ngjashme – monumenti në Wiltshire mendohet gjithashtu të shërbejë si një kalendar i lashtë diellor.

Ngordhja masive e peshqve në Gjermani nga algat toksike!

Më shumë se një javë pas katastrofës në lumin Oder në Gjermani, autoritetet dhe studiuesit kërkojnë me intensitet, por gjetja e arsyes së ngordhjes së peshqve është e vështirë. Ngordhja masive e peshqve konsiderohet si katastrofa më e madhe ekologjike në Brandenburg. Zyra e Landit për Mjedisin dhe institutet shkencore kërkojnë me intensitet arsyet duke marrë në vëzhgim ujërat dhe peshqit. Studiuesit kanë gjetur disa shkaqe. Algat vleresohet te jene një nga shkaqet e mundshëme. Një lloj alge toksike, sipas studiuesve mund të jetë shkak për ngordhjen masive të peshqve. Një studiues i Institutit të Leibnizit për Ekologjinë Ujore dhe Peshkimin e Brendshëm identifikoi mikroalgën me emrin "Prymnesium parvum" si shkak. Kjo mikroalgë është identifikuar edhe në pjesën polake të lumit. Ministrja polake e Mjedisit, Anna Moskva është shprehur se edhe në Poloni në provat e ujit të Oder janë gjetur algat toksike. Sipas studiuesit Christian Wolter alga toksike njihet për atë që çon herë pas herë në ngordhjen e peshqve. Por ende nuk është vërtetuar përfundimisht, se kjo mikroalgë është shkak për ngordhjen e tyre, por vetëm shtrirja masive e saj.

A po rrezikohet zhdukja e bletëve si pasojë e ndryshimeve klimatike?

Përdorimi i gjerë i pesticideve, por edhe ndryshimet drastike në mjedis për janë ndoshta shkaktarët kryesorë të zhdukjes së bletëve të vërejtura në 15 vitet e fundit. Fenomeni është regjistruar kryesisht në SHBA, por edhe në shumë vende të tjera të botës. Shkencëtarët theksojnë, megjithatë, se ka edhe një rënie të popullatave të bletëve të egra dhe grerëzave, të cilat thjesht nuk mund të regjistrohen me statistika specifike. Rënia dramatike e popullatës së bletëve është shumë shqetësuese pasi është një shenjë rreziku për të gjithë zinxhirin ushqimor. Këto insekte janë pjalmuesit kryesorë për një sërë bimësh, frutat e të cilave arrijnë në tryezën tonë, por ndihmojnë edhe në shumimin e bimëve që janë ushqim për kafshët.

Sa kohë duhet ti shpenzojmë në aktivitete fizike për të jetuar shëndetshëm?

Dihet gjerësisht se qëndrueshmëria në ushtrime është e dobishme, ndërsa sipas një studimi të publikuar në “Circulation”, revista shkencore e Shoqatës Amerikane të Zemrës, e konfirmon këtë nocion. Ky studim zbuloi se njerëzit që përmbushnin udhëzimet bazë për aktivitet fizik të moderuar ose të fuqishëm kishin një rrezik më të ulët të vdekjes së hershme.

Cila është gjendja aktuale e ushtrimeve për të rriturit?

Udhëzimet aktuale të aktivitetit fizik nga Departamenti Amerikan i Shëndetësisë dhe Shërbimeve Njerëzore rekomandojnë që të rriturit duhet të shpenzojnë pre 150 deri në 300 minuta në një formë të aktivitetit fizik të moderuar ose 75 deri në 150 minuta në një formë të aktivitetit fizik të fuqishëm çdo javë.

“Gjethet artificiale” lundruese që prodhojnë karburant!

Aftësia e gjethes për të transformuar dritën e diellit, dioksidin e karbonit dhe ujin në energji e bën atë një nga makinat më mbresëlënëse të natyrës. Studiuesit në Universitetin e Kembrixhit kanë zhvilluar një gjethe artificiale që mund të notojë mbi ujë dhe të përdorë rrezet e diellit dhe ajrin mbi të dhe ujin poshtë tij për të prodhuar lëndë djegëse më të pastra me aq efikasitet sa një gjethe e vërtetë. Sipas këtij hulumtimi gjethja artificiale e thithë ujin dhe dioksidin e karbonit për të prodhuar oksigjen, hidrogjen dhe monoksid karboni, duke përdorur dy absorbues të dritës perovskite dhe një katalizator kobalti. Hidrogjeni dhe monoksidi i karbonit më pas mund të mblidhen dhe përdoren për të krijuar gaz sintetik (singas), një komponent jetik i polimereve, plehrave dhe lëndëve djegëse të lëngëta si nafta, duke ulur në mënyrë efektive gjurmën e CO2.

Zbulohet kondicionerët miqësor me mjedisin

Bota po bëhet gjithnjë e më e nxehtë nga dita në ditë. Tani është mesatarisht 1.1 gradë Celsius më e ngrohtë se sa ishte para Revolucionit Industrial. Kjo do të thotë se ftohja, në përgjithësi, ka depërtuar në stilin tonë të jetesës. Megjithatë, ironia është se ndërsa planeti po ngrohet, teknologjia në të cilën kërkojmë strehim mund të kontribuojë vetëm në ndryshimin e klimës, duke e bërë klimën më të nxehtë. Kondicionerët e dhomës pritet të katërfishohen në 4.5 miliardë deri në vitin 2050, sipas Scientific American. Tani, ftohja e një mjedisi ka nevojë për një sasi të madhe energjie. Rrjetet tona të energjisë mbështeten kryesisht në lëndët djegëse fosile dhe çdo energji që përdoret për të ulur temperaturën lëshon gazra serrë. Ftohësit, kimikate që përdoren për të ulur temperaturat, kanë potencial të lartë për ngrohjen globale. Kur këto rrjedhin në atmosferë, ajo ndikon masivisht në klimë. Ftohësit hidrofluorokarbon në këto dhe pajisje të tjera ftohëse janë gazra të fuqishëm serrë dhe nxitës kryesorë të ndryshimeve klimatike.

The Guardian e rendit Kosovën në mesin e pesë vendeve ballkanike që duhen vizituar

Mediumi prestigjioz The Guardian, e ka renditur Kosovën në mesin e pesë destinacioneve më të mira për t’i vizituar në Ballkan. The Guardian shkruan se Kosova mbetet një destinacion turistik kryesisht i pazbuluar për britanikët, të cilët ndoshta ende e lidhin atë me luftën e fundit. Por sot, sipas këtij mediumi, Kosova është një vend i sigurt për të udhëtuar. “Kosova pa dalje në det përfshin dy fusha kryesore të rrethuara me male me 50 maja mbi 2000 metra. Kjo do të thotë ecje e madhe, hipur në kalë dhe ski. Pa det, noti në pishina natyrore është i popullarizuar: Ujëvarat e Mirushës kanë kanione, shpella dhe 13 liqene”, thuhet në shkrimin e The Guardian. Jeta e natës në Prishtinë e Prizren përshkruhet si e gjallë, që këtë gjallëri e lidh me numrin e madh të të rinjve.

Kthesa e madhe e Gjermanisë: Qymyr në vend të gazit

Berlini e ka kuptuar tashmë se kurrë më nuk do të importojë aq shumë energji nga Rusia se sa para luftës në Ukrainë. Pra, sfida me të cilët përballet Gjermania është largimi nga varësia që ajo ka nga burimet ruse të energjisë, sa më shpejt të jetë e mundur. Shtrohet pyetja si të bëhet një gjë e tillë.   Duke filluar nga kjo javë, termocentralet gjermane me qymyr i po rifillojnë operimet, të cilat po largoheshin gradualisht për shkak të ndikimit jashtëzakonisht të dëmshëm klimatik në një botë tashmë të shkatërruar nga ngrohja globale. Objektivi i Gjermanisë ishte heqja e të gjithë energjisë elektrike të prodhuar nga qymyri deri në vitin 2038. Por tani, qeveria po e gëlltit pilulën e hidhur të lejimit të rikthimit të energjisë me qymyr në rrjet. Shpresohet se kjo do të zëvendësojë energjinë elektrike me gaz që aktualisht përbën rreth 10% të përzierjes së përgjithshme energjetike të Gjermanisë.

Tetova me fabrikë për prodhimin e makinave elektrike

Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut, e përfaqësuar nga Drejtoria për Zhvillim Teknologjik dhe kompania "NEXT.E.GO MOBILE" kanë gjetur akordin për të cilin ishin në negociata, atë të hapjes së fabrikës për prodhimin e makinave elektrike. Në seancën e sotme të Qeverisë, është sjellë vendimi për marrëveshjen respektive, që pritet t'i hapë rrugë investimit milionësh. “Ky investim shumëmilionësh i “NEXT.E.GO MOBILE” me seli në Gjermani dhe Drejtorisë për Zhvillim Teknologjik, do të hapë 3-4000 vende të reja pune. Kjo është hera e parë në industrinë e automobilave që në vendin tonë do të prodhohet një makinë e plotë dhe sigurisht që për herë të parë do të prodhohen makina elektrike.

Gjiri i Porto Palermos shpallet Park Natyror!

Një lajm i shumëpritur për adhuruesit e natyrë në Shqipëri. Përpjekjet disavjeçare të organizatave qeveritare dhe joqeveritare të sektorit të mbrojtjes së natyrës dhe partnerëve ndërkombëtarë u shpërblyen më në fund me shpalljen e ekosistemit natyror detar bregdetar të gjirit të Porto Palermos “Park Natyror” (VKM Nr. 557, dt 29.07.2022).  Që prej 2013, Instituti për Konservimin e Natyrës (INCA), me mbështetjen e Ministrisë së Turizmit,  filloi studimet e para ekologjike dhe socio-ekonomike në zonë për të identifikuar e dokumentuar vlerat e rëndësishme natyrore dhe shqyrtuar mundësinë e shpalljes së një zone të mbrojtur. Përpjekjet vazhduan me hartimin e planit të menaxhimit dhe atë financiar të zonës si dhe përgatitjen e dokumentacionit të nevojshëm për shpalljen e zonës Gjiri i Llamanit-Porto Palermo si zonë e mbrojtur.

Fenomeni i rrallë në liqenin Garda

Liqeni Garda në Itali është një nga destinacionet kryesore turistike në shtetin përtej Adriatikut, i cili gjatë kësaj periudhe është duke përjetuar një ndryshim drastik. Veriu i Italisë është duke përjetuar thatësirën më të madhe në 70 vitet e fundit dhe kjo gjë ka bërë që niveli i ujit të liqenin të ulet ndjeshëm, duke nxjerrë në sipërfaqe shkëmbinjtë nënujorë. 

Sipas ekspertëve shtrati i shkëmbinjve, i ngjashëm me një plazh, u shfaq për shkak të mungesës së reshjeve dhe tërheqjes së vazhdueshme të ujit për të ujitur fushat bujqësore gjatë verës. Po ashtu edhe shumë liqene dhe lumenj në veri të Italisë, po “vuajnë” nga thatësira e madhe që ka kapluar vendin prej muajsh.

Udhëzime hap-pas-hapi për pajisjen me leje mjedisore komunale për ndërtesat e banimit kolektiv

Publikimi ka për qëllim të ofrojë një pasqyrë të qartë të veprimeve që duhet të ndërmerren gjatë udhëheqjes së procedurës për pajisjen me LMK për ndërtesat e banimit kolektiv, në përputhje me kërkesat ligjore. 

Kjo pritet të ndikojë në përmirësimin e rrjedhës së punës në komuna sa i përket lëshimit të LMK-së për ndërtesat e banimit kolektiv dhe mbikëqyrjes së zbatimit të tyre.

Udhëzuesi është rezultat i bashkëpunimit në mes të organizatave PRO-Planning dhe EC ma Ndryshe. 

Ky publikim është vazhdimësi e përpjekjeve të përbashkëta e të dy organizatave për të ndikuar në përmirësimin e rrjedhës së punës në komuna sa i përket lëshimit të këtyre lejeve dhe mbikëqyrjes së zbatimit të tyre.

Tri paralajmërimet e mëdha për njerëzimin

Nga: Dr. Zeqir Veselaj, Ligjërues i edukimit mjedisor në Universitetin e Prishtinës

28 korriku, është Dita e Tejkalimit të Tokës (Earth Overshoot Day) për vitin 2022, pra dita kur tejkalohet kufiri i konsumit nga ana e njerëzimit të asaj që ekosistemi Tokë prodhon për një vit. Prej sot e për pesë muajt e ardhshëm, njerëzimi shfrytëzon resurse natyrore nga viti i ardhshëm. Dhe kjo po ndodh për çdo vit: ne po tejkalojmë kufijtë bartës të planetit. Deri kur, as vet nuk e dimë. Në kuptimim më të thjeshtë, kufi është “një vijë ose pikë ku mbaron diçka ose shuma maksimale e lejuar e diçkaje”. Fjalori Webster kufirin e definon si “shuma, numri ose niveli më i madh i diçkaje që është ose e mundur ose e lejuar”. Edhe shakaja që na kënaq së qeshuri kur e kalon kufirin shndërrohet në problem. Ushqimi më i mirë, kur e kalon kufirin e konsumit, shkakton probleme për organizmin. Vetëm kufiri e ndan tingullin e Mozartit nga zhurma bezdisëse. Kur preket kufiri i një shteti, fillon lufta. Por, njerëzimi nuk po i mbron shumë nga kufijtë planetarë që sipas Johan Rockstrom nga Stockholm Environmental Institute tashmë janë cenuar seriozisht.

Qyteti linear me emetime të ulëta, projekti ambicioz saudit me vlerë 1 trilion dollarë

Kur Princi i Kurorës Saudite Mohammed bin Salman urdhëroi ndërtimin në rajonin e shkretë veriperëndimor të mbretërisë, ai kërkoi diçka aq ambicioze sa piramidat egjiptiane. Kërkesës së tij arkitektë dhe urbanistë iu përgjigjën me plane për një qytet të tërë linear dhe brenda tij disa nga ndërtesat më të mëdha në botë: dy ndërtesa paralele 480 metra të larta, që shtrihen deri në 120 kilometra mbi terrenin bregdetar, malor dhe shkretëtirë dhe të lidhura. sipas shtigjeve, tregojnë dokumentet konfidenciale.

Sekretariati i Komunitetit të Energjisë në Vjenë viziton Grykën e Deçanit

Organizata ‘Pishtarët’ ka njoftuar se zyrtarja nga Komuniteti i Energjisë, Aleksandra Bujarovska ka qëndruar për dy ditë në Kosovë për të mbledhur evidencë për ankesën që kishte bërë kjo organizatë. Sipas komunikatës së ‘Pishtarëve’, kjo ankesë ishte bërë në vitin 2020 për shkatërrimet mbi mjedis dhe shkeljet ligjore nga institucionet e Kosovës dhe Kelkosi. “Znj. Bujarovska pati disa takime të ndara me shoqërinë civile, Ministrinë e Mjedisit, Zyrën e Kryeministrit, Zyrën e Presidentes, Avokatin e Popullit, si dhe Kelkosin. Kjo vizitë dhe progresi në ankesë janë tejet të rëndësishme për këtë kauzë pasi po i sjellin në vëmendje të BE-së shkatërrimin e Lumbardhit dhe dështimet e institucioneve të Kosovës, shtetit të Austrisë dhe Kelkosit në përgjegjësitë e tyre në këtë projekt”, thuhet në komunikatën e Kelkosit.

Deklarohet specie e zhdukur qukapiku me sqep fildishi dhe 22 lloje tjera zogjësh e peshqish

Qeveria amerikane ka shpallur specie të zhdukur qukapikun e mrekullueshëm me sqep fildishi dhe 22 zogj, peshq dhe specie të tjera. Shkencëtarët paralajmërojnë se ndryshimi i klimës, që i shtohet rreziqeve të tjera, mund t’i bëjë zhdukjet e tilla më të zakonshme teksa ngrohja e planetit shton rreziqet me të cilat përballen bimët e rrezikuara dhe kafshët e egra. Qukapiku me sqep fildishi ishte ndoshta specia më e njohur që Shërbimi i Peshkut dhe Kafshëve të Egra të SHBA njoftoi këtë të mërkurë se është zhdukur. Të tjera specie të tillë si pëllumbi i sheshtë, një midhje e ujërave të ëmbla në SHBA-në juglindore, u identifikuan në botën e egër vetëm disa herë dhe nuk u panë më kurrë.

Gazeta “Blick” i prezanton zvicerranëve destinacionet turistike në Kosovë

Italia, Greqia, Spanja – këto janë zakonisht destinacionet kryesore të pushimeve për zviceranët. Kosova nuk është në krye të listës. Mirëpo gazeta “Blick” i ka preznatuar turistëve zvicerranë disa destinacione turistike në Kosovë që ia vlen të vizitohen. Në këtë listë të gazetës janë future disa prej zonave më interesante natyrore dhe kulturore të Kosovës përfshirë Gjeravicën, Grykën e Rugovës, Kalanë e Artanës, Kalanë e Prizrenit, Ujëvarat e Mirushës, Shpellen e Gadimes dhe Malet e Sharrit.

Niveli i detit po rritet me dyfishin e shkallës së rritjes në fillim të shekullit të kaluar

Niveli i detit po rritet shumë më shpejt në krahasim me një shekull më parë, sipas një hulumtimi të ‘Met Office’ për klimën dhe motin në Mbretërinë e Bashkuar.  Konservatorët paralajmëruan se pranvera po vjen më herët dhe se jeta bimore dhe shtazore nuk po evoluon aq shpejt sa të përshtatet me ndryshimet klimatike, sipas mediave të huaja. Raporti thekson gjithashtu mënyrat se si ndryshimi i klimës po ndikon në Mbretërinë e Bashkuar. ‘Met Office’ vlerësoi ngjarjet klimatike dhe motin për vitin 2021 duke përfshirë ngjarjet ekstreme si stuhia Arwen që shkaktoi përmbytje shkatërruese.

Mbi 5 milionë euro të hyra nga turizmi për komunën e Pejës

Rreth 5 milionë euro në vit, janë përfitimet buxhetore shtesë nga turizmi në komunën e Pejës. Ndërsa gjatë vitit 2021 Rugovën dhe Radavcin e kanë vizituar rreth 80 mijë turistë. Mundësitë e turizmit malor në Pejë, fillojnë që në kilometrat e para të rajonit të Rugovës. “Te sharra” vend i njohur për pejanët, çdo ditë shfrytëzohet për freskim, e po ashtu edhe shtigjet e ecjes që e lidhin qytetin me Rugovën. “Këtu shtegu është shumë i mirë, pastaj ka edhe shumë vende për ujë të pijshëm. Rregullisht në këtë shëtitore vijnë njerëz për vizita, madje edhe deri ne orët e natës ka lëvizje”, ka theksuar për RTK-në, Ali Nela, qytetar nga Peja.

Qukapiku, zogu i veçantë me karakteristika interesante morfologjike!

Qukapikët janë zogj të famshëm vetëm për një gjë: ata i kalojnë ditët duke goditur me kokë pemët. Goditja me sqep e trungjeve është aktiviteti i tyre kryesor, i cili u nevojitet për të marrë ushqim, për të ndërtuar folenë dhe për të komunikuar me njerëzit e tjerë. Atëherë lind pyetja: si mund të mos lëndohen? Dhe si të mos kenë dhimbje koke të vazhdueshme? Një pjesë e saj është se si trupi i tyre (veçanërisht qafa dhe kafka) ka ndryshuar për t’i bërë ballë goditjeve. Por një studim i ri i botuar në Current Biology propozon një hipotezë alternative: truri i qukapikëve është shumë i vogël për t’u shqetësuar për këta zogj dhe modifikimet e lartpërmendura në fakt nuk janë për mbrojtje, por për të rritur efikasitetin e “goditjes”.

Natyra si model inxhinierik në fushën e energjisë solare!

Kjo që shihni në foto quhet “Luledielli Inteligjente”, variant i paneleve diellore, me një teknologji të avancuar. Luledielli hapet, mbyllet dhe ndjek diellin për një konvertim optimal të energjisë, nje avancim i metejshem dhe praktik i paneleve diellore. Energjia e menjëhershme. Rruga më e thjeshtë drejt energjisë diellore. SmartFlower thjeshton përvojën diellore. SmartFlower siguron energji të pastër nga një pajisje e thjeshtë dhe e pavarur. Zgjidhja më e zgjuar diellore e bërë ndonjëherë. SmartFlower përdor robotikë dhe automatizim të avancuar për të gjurmuar në mënyrë inteligjente diellin, duke bërë deri në 40% më shumë energji sesa panelet diellore tradicionale të palëvizshme. 

Vrasje e rinocerontëve për shkak të brirëve të tyre po rrezikon ekzistencën e këtij lloji në Afrikën e Jugut

Afrika e Jugut regjistroi më shumë rinocerontë të vrarë për brirët e tyre në gjysmën e parë të vitit 2022, njoftoi sot Ministria e Mjedisit Jugafrikan. Dhjetë rinocerontë të tjerë u vranë në të gjithë vendin krahasuar me gjysmën e parë të vitit të kaluar, duke e çuar totalin në 259. Gjuetia pa leje në Afrikën Jugore tashmë është rritur vitin e kaluar pas një rënie në 2020 të shkaktuar nga masat kufizuese për shkak të COVID-19. Afrika e Jugut është shtëpia e rreth gjysmës së popullsisë së përgjithshme të rinocerontëve të zinj të rrezikuar në Afrikë, dhe ai vend është gjithashtu shtëpia e popullsisë më të madhe në botë të rinoqerontëve të bardhë.

Speciet misterioze njerëzore “hobbit” mund të mos jenë zhdukur

Një specie e hershme njerëzore e quajtur “hobbit” dhe që mendohet se është zhdukur mijëra vjet më parë, mund të jetë ende e gjallë sot, ka pohuar në mënyrë kontroverse një ekspert. Homo floresiensis, i quajtur “hobbit” mendohet se ka jetuar në ishullin Flores, i cili tani është pejsë e Indonezisë, midis 60.000 dhe 700.000 vjet më parë. Një antropolog ka pohuar çuditërisht se “hobbit” mund të jetë gjallë edhe sot. Gregory Forth tha për Live Science: Ne thjesht nuk e dimë se kur u zhduk kjo specie ose, guxoj të them, ne nuk e dimë nëse është zhdukur. Pra ekziston një mundësi që është ende gjallë.

Vdekja mund të jetë e kthyeshme, nëse rikthejnë në jetë sytë e vdekur, thonë shkencëtarët

Shkencëtarët kanë arritur të kthejnë në jetë sytë e njerëzve të vdekur në një zbulim të mundshëm që mund të nënkuptojë se vetë vdekja një ditë mund të jetë e kthyeshme. Qelizat fotosensitive në retinë ishin në gjendje t’i përgjigjeshin dritës deri në pesë orë pas vdekjes. Testet laboratorike treguan se ata dërguan sinjale “të ngjashme me ato të regjistruara nga subjektet e gjalla”. Këto neurone në retinë janë pjesë e sistemit nervor qendror, i cili përfshin trurin dhe palcën kurrizore. Zbulimi, i bërë nga studiues amerikanë dhe i botuar në revistën Nature, ngre mundësinë që qelizat e tjera të SNQ-së gjithashtu të restaurohen në të ardhmen, shkruan Daily Mail. 

Vuani nga milingonat, një mënyrë e lehtë për t’i larguar

Nuk mund të mohohet se pak rreze dielli kanë fuqinë të vendosin këdo në një humor të mirë. Por ka një gjë të keqe që vjen bashkë me motin më të ngrohtë – milingonat.  Për fat të mirë, fansat e zonjës Hinch kanë ndarë metodat e tyre shumë të dobishme që mund të ndihmojnë në zhdukjen e dëmtuesve. Dhe ndoshta lajmi më i mirë nga të gjithë? Produktet më të rekomanduara kushtojnë shumë pak. Siç raportohet, një grua shkoi në një grup në Facebook për të apasionuarit pas pastrimit dhe kërkoi mjete që mund të ndihmojnë për të hequr qafe milingonat – duke shtuar se ajo kishte provuar tashmë uthullën e zakonshme dhe ujin e nxehtë, por pa dobi.

Plastika në deponite e mbeturinave amerikane vlen miliarda dollarë

Sipas vlerësimeve të reja nga Departamenti i Energjisë (DOE), një mesatare prej 7.2 miliardë dollarësh plastikë përfundoi në landfille në Shtetet e Bashkuara në 2019. Kur merrni parasysh koston e prodhimit, marketingut dhe riciklimit të gjithë këtij materiali të padëshiruar, kostoja për ekonominë është e konsiderueshme. Kjo nuk merr parasysh koston mjedisore të ndotjes plastike. Megjithëse deponitë shpesh konsiderohen si mënyra më e lirë për asgjësimin e mbetjeve, në shumë mënyra kjo është një qasje dritëshkurtër. Ndërtimi i një sistemi riciklimi mund të kushtojë më shumë fillimisht, por në planin afatgjatë, ekonomia rrethore plastike mund të kursejë para të mëdha, midis 4.5 miliardë dhe 9.9 miliardë dollarë.

Bima e së ardhmes që mund të rritet pothuajse kudo edhe në kushte ekstreme!

Quhet Schrenkiella parvula dhe është një bimë që jeton në kushte ekstreme: po e studiojnë për të kuptuar nëse është e mundur të riprodhohen karakteristikat e saj në specie të tjera. Bimët ekstremofile lulëzojnë në kushte stresuese që do të vrisnin shumicën e specieve botanike që njohim, të tilla si kripësia e lartë, aciditeti ose thatësia e tokës. Një ekip shkencëtarësh nga Stanford po studiojnë Schrenkiella parvula, një bimë ekstremofile në të njëjtën familje me mustardën, për të zbuluar se si lulëzon në kushte ekstreme si ato të Liqenit të Kripur të Turqisë, ku përqendrimi i kripës është gjashtë herë më i lartë se ai i oqeanit. “Shumica e bimëve kur janë në kushte stresuese prodhojnë një hormon që funksionon duke i dhënë një sinjal ndalimit të rritjes,” shpjegon José Dinneny, një nga autorët. “Megjithatë, në rastin e S. parvula, hormoni vepron në të kundërt, duke i dhënë dritën jeshile rritjes”.

Mediat greke: Lumi i Shalës, Karaibet e Ballkanit

“Bimësi e dendur, ujëra te kaltër dhe atmosferë si në Karaibe” janë disa nga fjalët me të cilat gazeta greke përshkruan Lumin e Shalës. “Është 100 km nga Tirana, por pak njerëz e njohin dhe sinqerisht që do të donin të qëndronte kështu”. Gazeta më tej shkruan se me suksesin që po korr spektakli “Survivor” në Greqi shumica e publikut grek janë njohur me skenat ekzotike të ishullit La Romana, në Republikën Domenikane ku edhe po realizohet reality show. “Bimësia tropikale, ujërat e kalëter, por të kristaltë, lumenjtë dhe plazhet. E vërteta është se megjithëse shumë do të donin të ishin atje, pak kanë gjasa që hipin në aeroplan dhe do të udhëtojnë në anën tjetër të planetit. Megjithatë, ka shumë opsione si në Greqi ashtu edhe në vendet fqinje, si Shqipëria, të cilat ofrojnë këtë përvojë “karaibesh”. 

Ulëset në Kopenhagen si mjet vetëdijësimi dhe alarmi për ndryshimet klimatike

Duke ecur në rrugët dhe sheshet e Kopenhageni të rastisë të shohësh ulëset 85 cm të larta. Mos u habitni nuk është ndonjë gabim teknik apo një shaka. Është një mjet vetëdijësimi për te ngritur alarmin për ndryshimet klimatike.  “The Copenhagen Bench – 2100 Edition” është pjesë e fushatës “Toka jonë – përgjegjësia jonë”. Projekti synon të bëjë publikun të mendojë për ndryshimet klimatike dhe rrezikun e rritjes së nivelit të detit. Secili ulëseve ​​përreth Kopenhagës është i pajisur me një pllakë bakri ku shkruhet: “Përmbytjet do të bëhen pjesë e jetës sonë të përditshme nëse nuk fillojmë të bëjmë diçka për klimën tonë. Sipas Raportit të fundit të Kombeve të Bashkuara për Klimën, niveli i detit pritet të rritet deri në 1 metër deri në vitin 2100 nëse ngrohja globale vazhdon”.

A edini sa do të kushtonte sot ndërtimi i një piramide egjiptiane?

Piramidat egjiptiane janë një trashëgimi e rëndësishme arkitekturore historike e vendit, duke tërhequr turistë dhe eksplorues nga e gjithë bota. Ekspertët vendosën të llogarisin se sa do të kushtonte ndërtimi i një strukture të tillë në kohët moderne. Që nga viti 2018, kishte pothuajse 140 piramida të lashta në Egjipt, shumica e të cilave ishin ndërtuar si varre për sundimtarët. Në vitin 2012, arkitektët filluan të llogarisin se sa do të duhej të investonin në ndërtimin e një “ndërtese” të tillë sot. Për këtë janë marrë parasysh dimensionet e strukturave, materialet e përdorura dhe nuanca të tjera. Piramida e Keopsit, e njohur gjithashtu si Piramida e Madhe e Gizës, u përdor si shembull. Sipas historianëve, ajo është ndërtuar rreth 4500 vjet më parë. Në momentin e përfundimit të punës, lartësia e strukturës arriti në 146 metra.

10 metropolet më të sigurta në botë

Qytetet e mëdha jo domosdoshmërish janë të pasigurta. Në fakt disa prej qyteteve më të sigurta në botë janë urbane, me shkallë të ulët të krimit dhe nivel të lartë të sigurisë. The Economist, ka ranguar disa prej qyteteve më të sigurta, bazuar në faktorët personal të sigurisë, sigurinë digjitale, sigurinë shëndetësore dhe atë infrastrukturore. Listës së 10 metropoleve të sigurta i prin Tokio, ndërsa pjesë e listës janë edhe tri metropole tjera evropiane, tri aziatike, dy australiane dhe një kanadeze.

Laguna e Kune- Vainit, zonë e mbrojture me traditë 82 vjeçare

82 vite më parë, në vitin 1940, Laguna e Kune – Vainit u shpall Rezervat Gjuetie, duke shënuar zonën e parë të Mbrojtur në vend, ndërsa sot zona gëzon statusin Rezervat  Natyror i Menaxhuar. Ky rezervat ka vite që është kthyer në një destinacion tërheqës për turistët vendas dhe të huaj. Ndryshimet që ka pësuar ky rezervat, ndër vite janë të shumta, si në mirëmbajtjen e ruajtjen nga dëmtimet e ndërhyrjet e ndryshme. Stafi i Administratws sw Zoneve tw Mmbrojtura Lezhë ka punuar duke hapur shtigje të reja, duke pastruar, duke krijuar hapësira, ku mund të pushohet por edhe të vëzhgohet fauna e egër.

Energjia e ripërtëritshme, bateritë dhe Kosova

Shkruar nga Adhurim Haxhimusa (FHGR, Zvicër), Kristian Sevdari (DTU, Danimarkë) 

Në natyrën njerëzore është që të korrurat (p.sh. drithërat) të vendosen nëpër depo (hambar) të mëdha dhe të ruhen për konsum të më vonshëm. Në të njëjtën kohë, pothuajse çdo plan shtëpie/banesë e ka një depo të vogël për të mbajtur/ruajtur miellin, vajin, orizin, pijet, e shumë gjëra të tjera ushqimore. Thjeshtë, familjet planifikojnë dhe duan të kenë të siguruar mirëqenien e tyre për një kohë të caktuar. Mirëpo jo çdo produkt kemi mundësi ta ruajmë lehtë, lirë, dhe shpejtë. Energjia elektrike është një prej produkteve të tilla. Në dhjetë vitet e fundit kemi pasë furnizim shumë më të qëndrueshëm me energji elektrike si rezultat i eliminimit të problemeve teknike nga mirëmbajtja e rregullt dhe menaxhim i mirëfilltë i blloqeve të termocentraleve të thëngjillit të Kosovës A dhe B.

A po rritet numri i gjarpërinjve shkaku i ngrohjes globale?

Me fillimin e rritjes së temperaturave shtohen raportimet për shfaqje më të shpeshta të gjarpërinjve edhe në zona më të afërta me pjesët urbane. Një studim i realizuar se fundi bën të ditur se nëse ngrohja globale vazhdon me këtë ritëm, shumë shpejtë gjarpërinjtë do të jenë si specie shumë më e madhe sesa janë sot.  Nëse temperaturat vazhdojnë të rriten, ne përfundimisht mund të shohim popullata më të mëdha dhe më të larmishme të gjarpërinjve që shkojnë deri në Kanadanë veriore, diku deri në vitin 2050 më së voni. Një numër edhe më i madh speciesh ka të ngjarë thjeshtë të vdesin, duke na lënë me diversitet të zvogëluar të specieve.

Dhia e egër simboli i bjeshkëve shqiptare, fotografohet në habitatin e saj natyror

Fotografohet, me super cilësi, në habitatin e sajë natyror, në një zonë të Kosovës, simboli i bjeshkëve shqiptare, dhia e egër (Rupicapra rupicapra).  Dhia e egër ballkanike është një specie e rrallë, e konsideruar në rrezik zhdukjet nga gjuetia e paligjshme.  Ajo është shpallur e mbrojtur edhe nga Konventat Europiane të Natyrës së Egër. Pavarësisht se gjithmonë bie pre e papërgjegjshmërisë së gjuetarëve dhe gjuetisë së paligjshme. Fotografia është realizuar nga fotografi i mirënjohur Arian Mavriqi, i specializuar, veçanërisht, në fotografimin, filmimin dhe dokumentimin e jetë së egër në trojet shqiptare e më gjërë. Dkumentimi i dhisë së egër, përmes fotografive dhe videove amatore është realizuar edhe herë të tjera por në cilësi që len për të dëshiruar dhe nga mjete jo profesionale, ose në distanca tepër të largëta. 

Lumi i Shalës, destinacioni i preferuar i turistëve këtë verë

Lumi i Shalës i cilësuar nga vizitorët që e kanë parë nga afër si perla e bukurive të Komanit është kthyer vitet e fundit në një destinacion turistik si për turistët vendas e për ata të huaj. Natyra e paeksploruar, lumi i kaltër dhe mundësitë e shumta të aventurave bëjnë që ky vend të jetë në listën e vendeve për të vizituar gjatë periudhës qershor-gusht. Emanuel Pjetri, guidë turistike në Pukë, tha për ATSH-në se “fundjavën e kaluar lumi i Shalës pati afërisht 1 700 vizitorë, ndërsa për muajn qershor mund ta kenq vizituar rreth 8 mijë vizitorë vendas e të huaj”. “Në muajin korrik pritet të ketë një fluks më të lartë vizitorësh sidomos gjatë fundjavave”, tha Pjetri. Për të shkuar tek Lumi i Shalës më parë duhet të kalosh tek liqeni i Komanit dhe  padyshim duhet që kjo “rrugë” të bëhet me varkë. Gjatë udhëtimit turistët shikojnë  maje të larta malesh të mbuluara me bimësi, ndërsa në male ka disa shtëpi, ku ende banon dikush. Në ato male ndodhen edhe “Blinat e Toplanës” Monument Natyre, kategori e III-të sipas IUCN, ku ndodhen forma shkëmbinjsh edhe ndonjë shpellë.

Italia në gjendje të jashtëzakonshme, temperatura të larta e thatësia kanë përfshirë vendin

Italia ka shpallë gjendje të jashtëzakonshme në pesë rajone dhe ka ndarë fonde emergjente për shkak të një thatësie që po vjen duke u përkeqësuar në javët e fundit. Kabineti miratoi një gjendje të jashtëzakonshme në pesë rajone – Friuli-Romagna, Friuli-Venezia Giulia, Lombardi, Piemonte dhe Veneto – deri më 31 dhjetor, tha qeveria në një deklaratë, duke njoftuar gjithashtu se ka ndarë 36.5 milionë euro për të ndihmuar të prekurit. Italia po përballet me një valë të nxehti jashtëzakonisht të hershme dhe mungesë reshjesh, veçanërisht në një luginë bujqësore, e cila është goditur nga thatësira e saj më e rëndë në 70 vitet e fundit. shkruan France 24.

Kur u shfaqën pyjet e para në Tokë?

Nga më të lartat në Tokë, pemët e kuqe të Kalifornisë, deri tek pyjet më të mëdha tropikale të planetit në Amazonë, pyjet madhështore mund të duken sikur janë të përjetshme. Por ashtu si çdo specie apo ekosistem, edhe ato e kanë një datëlindje. Në fakt, megjithëse bimët mbërritën për herë të parë në Tokë rreth 470 milion vjet më parë, pemët dhe pyjet nuk u shfaqën deri gati 390 milion vjet më parë. Gjatë këtij intervali, jeta e bimëve evoluoi ngadalë, nga pararendësit gjenetikë të nevojshëm për të prodhuar pemët, të cilat më pas ia kalonin bimëve të tjera, thotë Kris Berri, paleobotanist në Universitetin e Kardifit në Britaninë e Madhe.

Dilema Evropiane: Gazi dhe termocentralet bërthamore, energji "e gjelbër" apo “politikë e ndyrë”?

Deputetët në Parlamentin Evropian vendosën sot me shumicë votash për të përcaktuar energjinë bërthamore dhe gazin natyror si energji “të gjelbër”, e cila, siç raportohet nga Washington Post, është një vendim i ndjekur nga afër që mund të formësojë politikën klimatike në vitet në vijim. Në pyetje është kuadri klimatik i njohur si “taksonomia e BE-së”, e cila synon të drejtojë investimet drejt projekteve që janë në përputhje me objektivin e bllokut 27 anëtarësh për të qenë neutral ndaj klimës deri në vitin 2050. Në shkurt, përpara fillimit të sulmit të Rusisë ndaj Ukrainës, Komisioni Evropian zbuloi një plan për të klasifikuar gazin natyror dhe energjinë bërthamore si investime të gjelbërta “kalimtare” në rrethana të caktuara, duke shkaktuar polemika të ashpra. Pesë muaj më vonë, kriza globale e energjisë u intensifikua, kështu që ligjvënësit evropianë hodhën poshtë kundërshtimet ndaj rregullave të propozuara dhe miratuan propozimin e KE-së me 328 vota “pro” dhe 278 “kundër”.

Evropa në alarm, thatësia po godet shumicën e vendeve të kontinetit!

Evropa mund të jetë duke u përballur me një nga vitet e saj më të vështira kur bëhet fjalë për thatësirën, një mot jashtëzakonisht i thatë që po godet disa vende mesdhetare. Ky është paralajmërimi nga Komisioneri i BE-së, Maroš Šefčovich, i cili u tha ligjvënësve të enjten se “thatësira aktuale në Evropë mund të bëhet më e keqja që ka ekzistuar ndonjëherë”. Tashmë kushtet e zgjatura të thatësirës kanë goditur disa vende anëtare të BE-së, përfshirë Greqinë dhe Italinë, duke rritur shqetësimin në gjithë Evropën për muajt në vijim. Muajin e kaluar u raportua se një valë jashtëzakonisht e shpejtë e të nxehtit në Francë dhe Spanjë mund të rrezikonte të korrat e grurit, pasi vjen pas një pranvere të thatë.

Dejka e hirtë zogu i veçantë me shkathtësi të jashtëzakonshme të qëndrimit në ajër!

16 deri ne 18 orë fluturim pa zbritur në tokë! Cila ësht kjo specie kaq e shkathët dhe e rrallë? A është e pranishm edhe në Kosovë? Ky lloj zogu është Dejka e hirtë (Apus pallidus) i familjes "Apodidae" të cilin fatmirësisht e gjejmë në Kosovë. Ky zog i rrallë qëndron në ajër nga 16 deri në 18 orë pa zbritë fare në tokë, sepse thuajse këmbët nuk i përdor fare gjatë fluturimit. Të dhënat shkencore flasin se Dejka e hirtë, ka qëndruar në ajër deri në 10 muaj pa zbritur fare në tokë. Ky njëherit konsiderohet edhe si rekordi i botës së egër i qëndrimit në ajër.

Lumi më i rëndësishëm i Evropës po “thahet”

Lumi i Rinit (Rhine), një nga lumenjtë kryesorë evropianë dhe një nga rrugët ujore më të mëdha dhe më të përdorura në Bashkimin Evropian, është në nivelet më të ulëta të ujit, siç raporton “Bloomberg”. Mungesa e ujit ka filluar të shkaktojë probleme në furnizimin me naftë në Zvicër dhe të termocentraleve gjermane. Niveli i ujit në një nga pikat kyçe të lumit për transportin e lëndëve të para dhe furnizimeve, siç është Kaub, ishte rreth 71 centimetra, niveli më i ulët në verë që nga viti 2007. Autoritetet kanë paralajmëruar pasojat e një rënie të re të rrjedhës së Rinit. Sipas përfaqësuesit të Institutit Federal Gjerman të Hidrologjisë, Joerg Belz, nëse niveli i ujit bie edhe 37 centimetra të tjera, nuk do të jetë më e leverdisshme për anijet për të transportuar produkte nga lumi. 

Menaxhimi i tokës bujqësore dhe i ujërave të zeza urbane në Ballkanin Perëndimor

Ndryshimet klimatike bëjnë të domosdoshme një menaxhim më të mirë të tokës bujqësore dhe të ujërave të zeza urbane në Ballkanin Perëndimor. Sipas një raporti të fundit të Komisioni Evropian përgatitur nga Qendra e Përbashkët Kërkimore lidhur me gjendjen e mjedisit, të tokës, të ajrit dhe të klimës në Ballkanin Perëndimor thuhet se përparimet në këto fusha mbeteten të kufizuara. Raporti vë në dukje që "një pjesë e konsiderueshme e legjislacionit të BE-së në sektorët e ujit dhe mjedisit tashmë është përfshirë në rregulloret kombëtare në vendet e Ballkanit Perëndimor por nevojiten ende përpjekje të konsiderueshme për të krijuar praktika funksionale të menaxhimit të ujit”. 

“Betonimi i qyteteve në shekullin e teknologjisë ka shkaktuar ngrohjen globale”

Nga: Lulzim Behxheti, arkitekt.

Është një dukuri të cilës në Kosove nuk i kushtohet fare rendësi, ngase efekti i GHG nuk shtjellohet fare nga arkitektet vendore, të cilët duhet të jenë trumbetuesit më të mëdhenj të kësaj dukurie. Ta shpjegoj pak se çka është GHG dhe cili është impakti i saj në jetën e përditshme. Jemi shpesh spektatorë të fenomenit të “skuqjes se qiellit”. Kur shohim të tille, marim foto pa e dit efektin e rrezikshëm. Këtë defekt ne ngrohjen globale e shkaktojnë 3 gazrat famëkeq: karbondioksidi, metandioksidi dhe gazi i ujerave vaporik. Me fjalë të tjera, jemi duke e shndërruar botën rreth nesh në një serë qelqi.

Taksa e karbonit në fuksion të reduktimin të përdorimit të lëndëve djegëse

Taksa e karbonit është politika kryesore për reduktimin dhe eliminimin e përdorimit të lëndëve djegëse fosile, djegia e të cilave po destabilizon dhe shkatërron klimën në planetin tonë. Taksimi i karbonit është një instrument politikash ku qeveria vendos çmimin e karbonit dhe lejon që tregu të përcaktojë emetimet totale. Taksa targeton lëndët djegëse fosile si benzina, nafta dhe qymyri i përdorur për prodhimin e energjisë, qëllimet e ngrohjes, si dhe lëndët djegëse motorike. Kjo taksë llogaritet në bazë të sasisë së emetimeve të CO2 gjatë djegies së burimeve fosile, masë kjo që bazohet në të ashtuquajturën përmbajtje karboni të lëndëve djegëse fosile.

Indri, lemuri unik i rrezikuar për zhdukje

Indri, një lemur shumë unik më madhi në llojin e tij jeton në zemër të pyjeve të Madagaskarit. Ai është i famshëm për këngën e tij që përdor për të komunikuar duke mbajtur ritmin si njerëzit. Nga studimet e kryera vlerësohet se ne Madagaskar ka rreth 5000 mijë indri, habitati i tyre natyror është pylli i shiut, i shpallur zonë e mbrojtur në vitin 2015 dhe mendohet se vetëm në këtë rajon mund të gjenden rreth 1000 mijë indri. Indri, vendasit e quajnë “Babakoto” ka pamje dhelpre, sytë të mëdha të gjelbër dhe veshët të rrumbullakosura, ai është i njohur për këngën e tij tipike në mëngjes, me sekuenca të vazhdueshme të cilat mund të zgjasin deri në 3 minuta. Kjo është një këngë me ritëm, harmonizim korrekt, një aftësi që nuk e zotëron asnjë gjallesë tjetër përveç njeriut.

Rëndësia e gjelbërimit urban dhe pyllit vertikal

Praktikat e urbanizmit të paplanifikuar dhe shndërrimi i hapësirave të gjelbra në gri janë “zhvilluesit” më të shpejtë të zonave urbane. Duke u njohur me efektet e ishullit të nxehtësisë urbane, kthimi ndaj natyrës siç është gjelbërimi vertikal do të ishte zgjidhje alternative për një zhvillim të qëndrueshëm.

 Nxehtësia e gjeneruar nga trafiku, aktivitetet industriale, ndërtimet dhe të ngjashme ndikojnë në shkatërrimin e biodiversitetit duke bërë që temperatura e ajrit në mjediset urbane të jetë më e lartë se në vendet rurale. Hapësirat e gjelbra bëjnë që qytetet të jenë më eko-miqësore me zhvillim holistik (tre-dimensional). Koncepti i gjelbërimit urban nuk nënkupton vetëm mbjelljet konvencionale në parqe dhe hapësirat publike që jemi mësuar t’i hasim por edhe forma të tjera si përfshirja e gjelbërimit vertikal në ndërtesa, muret e gjalla në vend të fasadave, çatitë e gjelbra në vend të atyre të zakonshme etj.

Peshqit rezultojnë pozitiv ndaj barnave farmaceutike!

Sipas një studimi të ri, peshqit kockë në brigjet e Floridës kanë rezultuar pozitivë për një koktej barnash farmaceutike, duke përfshirë ilaçe kundër depresionit dhe presionit të gjakut. Studimi tre-vjeçar u krye nga studiues në Universitetin Ndërkombëtar të Floridës dhe Bonefish & Tarpon Trust (BTT), një organizatë jofitimprurëse me bazë në Miami, e fokusuar në ruajtjen e peshkut kockor dhe tarpon, thotë një njoftim për lajmet nga universiteti. Peshqit kockë janë një familje peshqish që gjenden në të gjithë oqeanin Atlantik dhe Paqësor, dhe tarponët gjenden në oqeanet Atlantik dhe Indo-Paqësor.

Kafsha që shkakton dëme deri në 40 milionë franga çdo vit në Zvicër, kjo është arsyeja

 “Çdo vit, 17,000 dëme për të deklarohen në AXA Zvicër, që përfaqëson një shumë prej 8 milionë frangash në total” Shumë shoferë në Zvicër e dinë përvojën e përpjekjes për të ndezur veturat e tyre në mëngjes dhe nuk mund ta bëjnë këtë. Kjo mund të jetë sepse kafsha e quajtur “Weasels” hyn fshehurazi në motor natën dhe përtyp kabllot, përcjell albinfo.ch. “Çdo vit, 17,000 dëme për të deklarohen në AXA Zvicër, që përfaqëson një shumë prej 8 milionë frangash në total”, tha siguruesi në një deklaratë për shtyp. Sipas AXA, të ekstrapoluara në gjithë vendin, shumat mund të arrijnë në 40 milionë në vit.

Gates paralajmëron se pandemia e ardhshme mund ta sjellë “fundin e botës”

Bill Gates një nga njerëzit më të pasur në botë dhe themeluesi i Microsoft, mori pjesë në samitin “Time 100” në Nju Jork. Ai tha se Covid i kishte dhënë botës një shans për t’u përgatitur për pandemitë e ardhshme, veçanërisht ato që do të çonin në një destabilizim të madh të shoqërisë. Numri zyrtar i vdekjeve nga Covid në botë është rreth 6.3 milionë dhe ekspertët vlerësojnë se numri aktual i vdekjeve është shumë më i lartë. Organizata Botërore e Shëndetësisë vlerëson se ka pasur rreth 14.9 milionë vdekje të lidhura me Covid në 2020 dhe 2021. Gates paralajmëroi se nuk duhet të llogarisim në fat gjatë pandemisë së ardhshme.