Studimi i NATURE: Numri i mutacioneve tek speciet e ndryshme e përcakton plakjen

Sa kohë jetojnë kafshët lidhet me shkallën e mutacionit në kodin e tyre gjenetik. Shkencëtarët kanë zbuluar se gjitarët – nga tigrat te njerëzit – kanë afërsisht të njëjtin numër mutacionesh në kohën kur vdesin në pleqëri. Por kafshët që jetojnë më pak priren të kenë mutacione më të shpejta, tregon një analizë e 16 specieve, sipas një studimi të transmetuar nga BBC, Shkencëtarët thonë se kjo ndihmon për të shpjeguar pse plakemi dhe hedh dritë mbi një nga sekretet më konfuze të kancerit. Ekspertët vlerësuan se zbulimi i shkencëtarit nga Instituti “Wellcome Sanger” është “i çuditshëm” dhe “inkurajon të menduarit”.

Qytetet janë ndotësit më të mëdhenj të mjedisit!

Në përpjekjet për të luftuar ngrohjen e klimës duhet që qytetet me zhvillim të shpejtë, që prodhojnë pjesën më të madhe të gazrave që shkaktojnë efektin serë, të kthehen në sisteme të pastra ekologjike. Rreth 85% e njerëzimit do të jetojë në vitin 2100 në qytete. Shumë njerëz do të jetojnë në qytete të mëdha, megacities, me mbi 10 milionë banorë. Këto xhungla urbane janë vrasëse të klimës. Të ndërtuara me çelik, me një industri që prodhon shumë dioksid karboni, duke u furnizuar dhe ngrohur me qymyr, naftë dhe gaz, qytetet janë përgjegjëse për rreth 75 % të emisioneve të dioksidit të karbonit.

Studimi: Apokalipsi i insekteve po vjen në disa pjesë të botës!

Përdorimi ekstrem i tokës i kombinuar me ngrohjen e temperaturave po i shtyn ekosistemet e insekteve drejt kolapsit në disa pjesë të botës, raportuan shkencëtarët. Studimi, i botuar në revistën Nature, identifikoi për herë të parë një lidhje të qartë dhe alarmante midis krizës klimatike dhe bujqësisë me intensitet të lartë dhe tregoi se, në vendet ku këto ndikime janë veçanërisht të larta, bollëku i insekteve tashmë ka rënë me gati 50%. , ndërsa numri i specieve është ulur me 27%.

Lufta dhe mjedisi si “viktimë e heshtur”

Nga: Prof. Zeqir Veselaj

Dita e Tokës sivjet shënohet me zhvillimet e luftës sëpërgjakshme në Ukrainë. Në luftëra zakonisht dhe me të drejtëvëmendja kryesore vihet te viktimat në njerëz dhe dëmet materiale të ekonomisë. Mirëpo, është një viktimë e heshtur qëbart pasojat për shumë kohë pas luftës- që është mjedisi. Këtëshkrim përveç për Ditën e Tokës si ditë e senzibilizimit njerëzor për ruajtjen e planetit Tokë, e dedikoj për jetët e humbura tënjerëzve të pafajshëm nga luftërat në Ukrainë dhe kudo tjetër nëbotë. 

A e dini historinë e fotografisë më të famëshme të sfondit të desktopit në botë?

Vreshtat amerikane në shekullin e XX patën një infektim të rëndë nga insekti i filokserës, duke shkatërruar e lënë bosh mijëra hektarë tokë të vreshtave. Një foto të bërë në këtë rajon, Microsoft, e vendosi si sfondin klasik të desktopit të Windows XP, një imazh që ka zbukuruar të paktën një miliard ekrane kompjuteri që nga lansimi i sistemit në vitin 2001. Por a e dini historinë se se si erdhi tek Kompania Microsoft kjo foto?

Studimi nga Exposure & Health: Njerëzit hanë plastikë sa një kartë krediti çdo javë!

Një studim i fundit ka zbuluar se njerëzit hanë pesë gram mikro dhe nanoplastikë çdo javë. Nga thellësitë më të largëta të oqeanit, deri në pjesën më të thellë të mushkërive, mikroplastika duket se ka pushtuar çdo pjesë të jetës sonë, duke përfshirë traktin gastrointestinal të njeriut. Universiteti Mjekësor i Vjenës ka publikuar së fundmi një studim në revistën Exposure & Health i cili sugjeron se mesatarisht pesë gramë grimca plastike hyjnë në traktin gastrointestinal të njeriut për person, në javë. Studimet e mëparshme kanë gjetur tashmë grimca në gjakun dhe organet e njeriut. Ndërsa mikroplastika është zbuluar gjithashtu se dëmton foshnjat e palindura.

CNN: Vizitoni Shqipërinë dhe Kosovën dhe evitoni desstinacionet me rrezik të lartë për shkak të pandemisë

Njerëzit që duan të bëjnë një udhëtim në Evropë këtë verë, por duan të shmangin destinacionet që janë kategorizuar si me rrezik të lartë për shkak të pandemisë, kanë vetëm disa zgjedhje. Mes tyre është Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina dhe Kosova, të gjitha në Gadishullin Ballkanik ose Armenia, në rajonin malor të Kaukazit. Për të tretën javë radhazi, Qendrat Amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve nuk shtuan asnjë destinacion të ri në kategorinë e nivelit 4 të rrezikut më të lartë për udhëtime.

Një teknologji e re po ndihmon eliminimin e mbetjeve ushqimore

Në Shtetet e Bashkuara rreth 40 për qind e ushqimit hidhet poshtë. Në një përpjekje për t’i dhënë zgjidhje këtij problemi një kompani në Holandë ka shpikur teknologjinë që mund të ndihmojë në reduktimin e mbetjeve ushqimore. Sipas Agjencisë të Mbrojtjes së Burimeve Natyrore, 40 për qind e ushqimit që gatuhet në Shtetet e Bashkuara hidhet poshtë. Pjesa më e madhe e tij përfundon në vende mbeturinash, ku çlirohet një sasi masive metani. Për të ndihmuar në trajtimin e këtij problemi global, një kompani holandeze ka prodhuar një sistem monitorimi të mbetjeve ushqimore e cila përdor inteligjencën artificiale për të ndihmuar kuzhinierët e restoranteve të identifikojnë dhe masin sasinë e ushqimit që hidhet nga kuzhinat e tyre.

Ndarja e burimeve ujore ndërkufitare: Bashkëpunim apo konflikt?

Nga Eufrati në Mekong, digat që sigurojnë furnizimin me ujë të një vendi rrezikojnë t'i lenë të tjerët në thatësi. Burimet e përbashkëta ujore mund të jenë burim paqeje, por edhe konflikti.

Diga Jinghong në Kinë - Në fillim të pushtimit rus të Ukrainës, Moska njoftoi se kishte bombarduar një digë në Kanalin e Krimesë Veriore. Pasi Rusia aneksoi Krimenë në vitin 2014, Ukraina ngriti digën, duke bllokuar një furnizim jetik me ujë në territorin e pushtuar, çka çoi në mungesë të madhe uji. 

Lufta në Ukrainë nuk po zhvillohet për furnizimin me ujë të Krimesë. Por kronologjia e konflikteve nga Instituti Ujor i Paqësorit jep shembuj të ujit si një armë, rastësi apo shkas konflikti që daton mijëra vjet më parë. Ashok Swain, profesor i paqes dhe konfliktit në universitetin Uppsala në Suedi, njëkohësisht ish-kryetar i UNESCO-s për Bashkëpunimin Ndërkombëtar të Ujit, thotë se furnizimi me ujë i Krimesë është një nga shembujt e kësaj dukurie. 

A kanë zbritur alienët në Tokë? Çfarë thonë shkencëtarët?

Silvano P. Colombano, shkencëtar i Njësisë së Sistemeve Inteligjente të Agjencisë Amerikane për Kërkime Hapësinore (NASA), pretendon se krijesa inteligjente të jetesës në hapësirë mund të kenë vizituar Tokën. ”Këndvështrimi rreth jetës jashtëtokësore është shumë i ngushtë dhe një formë e huaj me veçori të larta mund të ketë vizituar Tokën. Sidoqoftë, ne nuk e kemi dalluar. Jashtëtokësorët mund të jenë shumë të ndryshëm nga organizmat tradicionale me bazë karboni”, deklaroi Colombano.

Si mundet prodhimi i qëndrueshëm ushqimor të nxisë rritjen ekonomike të Kosovës

Nga: Albulena Basha,  MS në Ekonomi dhe Bujqësi të Qëndrueshme Universiteti Shtetëror i Iowa-s

Deri në vitin 2050, popullsisë së Tokës pritet të i shtohen edhe dy miliardë njerëz. Teksa kërkesa për ushqim do të rritet për më shumë se 60%, praktikat e sotme bujqësore nuk munden të i përgjigjen nevojës për rritjen e prodhimit të ushqimit për ta ushqyer të gjithë popullsinë. Kapacitetet e prodhimit ushqimor duhet të përmirësohen kudo, por jo në dëmtim të mjedisit. Bujqësia është nxitëse e rëndësishme e rritjes ekonomike të Kosovës, mirëpo shumica e tokave bujqësore janë të vogla (më pak se 5 hektarë) dhe bujqësia përmbush kryesisht qëllime mbijetese. Përveç kufizimit të përmasave të vogla të fermave, produktiviteti bujqësor në Kosovë ballafaqohet me sfida të shumta të tjera, siç janë teknologjia e vjetëruar, mungesa e shërbimeve këshillimore, dhe pamundësia për të eksportuar produkte të caktuara bujqësore (p.sh. ushqime me origjinë shtazore).

Meteorologu Rugova: Atmosfera, gazi që mbështjell planetin tonë nuk njeh kufij politik

Ndryshimet klimatike ndikojnë edhe në rritjën e ndotjës dhe në rritjen e temparaturave si në rastin e Kosovës sa herë ulen temperaturat gjatë dimrit e kuptojmë edhe më shumë se ndotja e ajrit ka lidhshmëri edhe me kushtet e motit. Këtë fakt e mbështet meteorologu Mendim Rugova i cili është bërë pjesë e fushatës “Le të flasim për ajrin”. Rugova thotë se faktor kyç në rritjën e ndotjës së ajrit është edhe faktori meteorologjik dhe patjetër që ndërlidhet moti me cilësinë e ajrit  sidmos gjatë periudhës dimërore ku po ndodh ndotja më e madhe. “Faktori i motit është një ndër faktorët kryesor që ndoshta ndikon në ndotje ngase në këtë periudhë të dimrit dhe amvisëritë përdorin më shumë  lënd djegëse për ngrohje pasi nuk ka alternativa të tjera”, thotë ai.

Aksion për pyllëzimin e Shalës së Bajgorës

10,000 fidane do të mbillen në Shalën e Bajgorës në një aksion të organizuar nga Local Climate Action Forum (LOCAF), në partneritet me UN-Habitat Kosovo, Sustainability Leadership Kosova, Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) dhe Komuna e Mitrovicës - Faqe zyrtare, dhe përkrahur nga Zyra e Presidentes së Kosovës, Vjosa Osmani, Ministria e Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës, Ministria e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural dhe Komisioni Parlamentar për Mjedis, Ushqim, Bujqësi, Planifikim dhe Zhvillim.

Bideni dhe Ukraina: Nga kampioni i çështjeve klimatike te rregullatori i çmimeve të naftës

Nga: Derek Brower / Financial Times

Kur në fund të vitit 2020, kompanitë amerikane të karburanteve fosile bënin përpjekje për ta marrë veten nga kriza e naftës e shkaktuar nga pandemia, dy goditje të reja ranë mbi këtë sektor të dëmtuar. Goditja e parë erdhi me lajmet nga Evropa, kur grupi i shërbimeve “Engie” – nën presionin e qeverisë franceze – e anuloi marrëveshjen për ta importuar gazin e lëngshëm natyror amerikan. Autoritetet vlerësuan se, për shkak të emetimeve të gazit serrë – të ndërlidhur me prodhimin e naftës dhe të gazit argjilor – ky gaz është shumë i ndotur. Kështu u mbyll tregu i rëndësishëm i eksportit për lëndët djegëse fosile të ShBA-së. Pastaj, në nëntor, ndodhi zgjedhja e Joe Bidenit, e njeriut që u zotua si kandidat presidencial i “tranzicionit nga nafta”, i përcaktuar të frenojë shpimet e reja për naftën, të miratojë legjislacionin e ri gjithëpërfshirës për klimën dhe ta zhbëjë varësinë e Amerikës nga karburantet fosile. Historia do ta linte prapa naftën dhe gazin amerikan.

Shumë qymyr kemi dhe e duam shumë Evropën, si t’i bashkojmë këto?

Nga: Luan Shllaku-KFOS

Pse energjia elektrike e prodhuar nga qymyri, i kushton shumë më shumë Kosovës se sa energjia e rinovueshme, sipas Luan Shllakut? Tashmë është e dokumentuar se 29% e popullatës qe jetojnë afër TC ‘Kosova A’ dhe ‘B’, e kanë ndonjërën formë të sëmundjeve respiratore. Një grup i tillë krahasues nga Peja dhe Gjakova, kishte vetëm 7% të së njëjtave sëmundje! Miksi i burimeve energjetike do të ishte kompatibil me politikat energjetike evropiane, vlerëson Shllaku, duke nënvizuar se Kosova duhet te ndërtojë një hidrocentral mbi një lum të Shqipërisë, së bashku me Shqipërinë apo e vetme.

Luan Shllaku, një ndër njohësit e mirë të zhvillimeve energjetike dhe atyre ambientaliste, e ka shkoqitur më gjerësisht për Buletinin Ekonomik domethënien e mendimit të shpërfaqur nga vetë ai në diskutimin e ‘Green Action Space’, iniciativë kjo e përbashkët ndërmjet Institutit ‘Riinvest’ dhe Fondacionit Kosovar për Shoqëri të Hapur (KFOS): “Shumë qymyr kemi, në anën tjetër e duam shumë Evropën”, kishte thënë Shllaku aty, duke pyetur se si t’i bashkojmë këto, një fakt ky i padiskutueshëm me të cilin po përballen dhe sfidohen kosovarët.

Një libër për “Edukimin mjedisor për zhvillim të qëndrueshëm”

Libri me titull “Edukimi mjedisor për zhvillim të qëndrueshëm”, është rezultat i punës shumëvjecare të autorit Skënder Sylaj, profesor universitar dhe ekspert i fushës së sigurisë e të mjedisit. Arsyen e angazhimit shumëvjeçar në trajtimin shumëdimensional të kësaj çështjeje, ai e ka arsyetuar veç tjerash me faktin se edukimi mjedisor është lënë në margjina, se është investuar pak në adresimin e faktorëve që kërcënojnë mjedisin e edhe më pak në mbrojtjen e tij. Ka argumentuar se si qasja më serioze shkencore dhe institucionale mund të ketë ndikim të madh në zhvillimin e qëndrueshëm të shoqërisë.

10 shpikjet dhe inovacionet më premtuese të vitit 2022

Instituti i Teknologjisë i Massachusetts në Boston ka përpiluar një listë me 10 teknologji dhe inovacione që mund të kenë një ndikim të rëndësishëm në jetën tonë në muajt e ardhshëm. Ja cilat janë ato:

1. IMPIANTET PËR HEQJEN E CO2. Reduktimi i emetimeve të CO2 mund të mos jetë i mjaftueshëm për të shmangur katastrofën klimatike. Për këtë arsye, disa kompani po zhvillojnë impiante të mëdha të afta për të kapur në mënyrë aktive CO2 të pranishëm në atmosferë dhe për ta eliminuar atë duke e kthyer atë në kimikate të tjera të dobishme. Më i madhi nga këto objekte u ndërtua së fundmi në Islandë dhe vlerësohet të largojë mbi 4000 ton CO2 në vit.

Çfarë është biodiversiteti dhe pse është i rëndësishëm?

Qeveritë nga e gjithë bota do të takohen këtë vit, për të diskutuar se si të ndalojnë aktivitetet njerëzore që shkaktojnë zhdukjen e specieve të kafshëve dhe bimëve. Ata shpresojnë të dalin me një plan afatgjatë për të rikthyer kërcënimin ndaj jetës në Tokë, në të gjitha varietetet e saj në Konferencën e Kombeve të Bashkuara për Biodiversitetin në Kinë. Biodiversiteti është shumëllojshmëria e gjithë jetës në Tokë, kafshët, bimët, kërpudhat dhe mikroorganizma si bakteret. Kafshët dhe bimët u ofrojnë njerëzve gjithçka që nevojitet për të mbijetuar, duke përfshirë ujin e freskët, ushqimin dhe ilaçet.

Ndryshimet klimatik: Bota duhet të përgjysmojë emisionet deri më 2030

Prodhimi i energjisë duke hequr shumë shpejt nga përdorimi qymyrin është një çështje e padiskutueshme, nëse duam të shmangim ngrohjen katastrofale globale, thotë raporti i fundit i OKB për klimën. Në pjesën e fundit të vlerësimit të gjashtë të Panelit Ndërqeveritar për ndryshimin e klimës (IPCC) mbi gjendjen e ngrohjes globale - me temë zbutjen e ndryshimit të klimës- mesazhi është i qartë: Hapësira për ta mbajtur ngrohjen globale nën 1.5 gradë Celsius, dhe për të kufizuar ndikimin katastrofal mbi klimën, përfshirë përkeqësimin nga zjarret dhe përmbytjet, është zvogëluar shumë.

OBSH: Ndotja e ajrit vret 13 njerëz çdo minutë

Kriza klimatike është kërcënimi më i madh shëndetësor për njerëzimin. Mesazhi vjen nga OBSH, sipas të cilës ndotja e ajrit vret 13 persona çdo minutë nga kanceri i mushkërive, sëmundjet e zemrës dhe goditjet në tru. Dhe çdo vit, në mbarë botën, ka mbi 13 milionë vdekje për shkaqe mjedisore që mund të shmangen. Shifra të pamëshirshme po i afrohen Ditës Botërore të Shëndetit që festohet, si çdo vit, më 7 Prill. Për të përkujtuar përvjetorin e themelimit të Organizatës Botërore të Shëndetësisë, e cila u themelua më 7 prill 1948, çdo vit zgjidhet një temë që nxjerr në pah një zonë me interes prioritar.

Greta Thunberg do të publikojë ‘Librin e klimës’

Aktivistja e klimës Greta Thunberg ka njoftuar se do publikojë një libër ku do trajtohen krizat mjedisore në botë. Penguin Random House njoftoi të enjten se “Libri i klimës” do të publikohet në tetor në Britani. Libri synon të ndihmojë lexuesit të lidhin pikat midis kërcënimeve për klimën, mjedisin, qëndrueshmërinë dhe popullatat indigjene, ku synohet si një udhëzues për mirëkuptimin dhe aktivizmin. “Shpresoj se ky libër mund të jetë një lloj burimi për të kuptuar këto kriza të ndryshme, të ndërlidhura ngushtë”, u shpreh Greta Thunberg, transmeton euronews.

Kosova e para në vlerësimin e EIONET për rrjedhën e të dhënave për vitin 2021

Kosova përmes Agjencionit për Mbrojtjen e Mjedisit ka shënuar progresin më të madh deri me tani në historinë e raportimit në Rrjetin Evropian për Informim dhe Vëzhgim EIONET. Agjencia e Mjedisit të Evropës ka publikuar vlerësimin parafinal për rrjedhën e të dhënave ne EIONET për vitin 2021. Krahasuar me vlerësimin paraprak, Kosova ka shënuar sërish progres në procesin e raportimit duke përmbushur 100% të obligimeve të planifikuara për raportim për këtë vit, dhe i prinë listës së vendeve që kanë përmbushur këtë obligim raportues.

Me moton 'Planeti ynë, shëndeti ynë', shënohet Dita Botërore e Shëndetit në Kosovë

Me moton: “Planeti ynë, shëndeti ynë”, sot në Institutin Kombëtar të Shëndetësisë Publike të Kosovës u shënua sot 7 Prilli, Dita Botërore e Shëndetit, ditë e cila shënohet në gjithë botën nga viti 1950. Shënimi i kësaj dite ka për qëllim vetëdijesimin për një prioritet shëndetësor të përzgjedhur nga Organizata Botërore e Shëndetësisë që do të përqendrojë vëmendjen në veprimet urgjente të nevojshme për të mbajtur njerëzit dhe planetin të shëndetshëm.

Vendosen platforma me fole të lejlekëve

Instituti i Kosovës për Mbrojtjen e Natyrës në bashkëpunim me Kompaninë kosovare për distribuim dhe furnizim me energji elektrike (KEDS) kanë bërë vendosjen e platformës së lejlekut në fshatin Lloshkobare, në komunën e Ferizajt. Vendosja e platformës është bërë në afërsi të trungut të thatë ku lejleku ka folenizuar me vitet të tëra. Ky aktivitet është vazhdimësi e aktiviteteve të mëhershme për vendosjen e platformave me fole të lejlekëve në disa shtylla elektrike në lokalitete të ndryshme të Kosovës. Përndryshe vendosja e kësaj platforme folenizuese, të përgatitura nga ana e KEDS-it, me udhëzim dhe rekomandim të IKMN-së, është praktike në shumë vende evropiane por edhe nga rajoni.

Çka është dekarbonizimi dhe pse është i rëndësishëm në procesin e tranzicionit të energjisë?

Nga: Afrim Berisha, PhD i Shkencave të Mjedisit

Jam i bindur që shumicës nga ju që po lexoni këtë shkrim ju ka rënë të dëgjoni termin dekarbonizim. Besoj, që në të shumtën e rasteve këtë term e keni dëgjuar kur flitet për energjinë, ndryshimet klimatike, mbrojtjen e mjedisit dhe tranzicionin. Megjithkëtë, supozoj që jo të gjithë e keni dëgjuar apo lexuar këtë term, e keni kuptuar drejtë se për çka po flitet dhe pse është relevant për Kosovën. Andaj, nisur nga kjo, në këtë artikull do të bejë përpjekje që të ofrojë më shumë informata për dekarbonizimin si terminologji dhe si proces, relevancën e tij me procesin e tranzicionit të energjisë, dhe obligimet që ka marrë Kosova për përmbushjen e kërkesave që dalin nga ky proces.

Vendet më të shtrenjta në botë për të rritur fëmijë

Të kesh fëmijë ka kosto të lartë pavarësisht se për cilin vend të botës bëhet fjalë. Mirëpo, ndërsa Amerika e gjen veten në një shkallë të lartë, Kina është bërë një nga vendet më të shtrenjta për të rritur fëmijë. Koreja e Jugut kryeson listën e vendeve më të shtrenjta për të rritur një fëmijë nga lindja deri në moshën 18 vjeç, e matur si përqindje e produktit të brendshëm bruto për frymë, sipas hulumtimit nga Jefferies (JEF), i cili përdori të dhëna nga Kërkimi i Popullsisë Yuwa, raporton CNN të shtunën. Kina vjen e dyta, e ndjekur nga Italia. Shtetet e Bashkuara janë të vendosura në mes të 14 vendeve më të shtrenjta, midis Gjermanisë dhe Japonisë.

“Ski touring” – e ardhmja e gjelbër e turizmit në Kosovë

Nga: Virtyt Gacaferri

Mendoj se Kosova e ka pasur sezonin më të mirë turistik dimëror – si asnjëherë më parë. Qershia në majë të kësaj torte është botimi i tekstit në ditoren Financial Times, për “Off-Piste Skiing” në Gjeravicë, nga kompania Lynx Ride dhe nga Hotel Grand Gjeravica. Një tekst si ky e bënë vendin tonë të jetë – në të njëjtën kohë – normal dhe ekzotik; e bën Kosovën t’i ndezë dritat e kënaqësisë dhe të sportit tek ata që e kane lexuar këtë tekst. Në vitin 2015, e njëjta gazetë e ka bërë një tekst për Majat e Ballkanit e aty u përmendëm ne. Dhe, biznesi ka lulëzuar menjëherë. Siç po duket, kemi bërë traditë te ky gjigand mediatik.

Mesazhi në shishe që arriti në Francë nga Gjeorgjia pasi kishtë bërë dy vjet rrugë

Një grua nga Tennesseeja ka lëshuar një mesazh në shishe në oqean gjatë një vizite në Gjeorgji te SHBA-ve, derisa ka thënë se ka marrë dy vjet kohë që ajo të gjendet në Francë. Victoria Kay nga Knoxville ka thënë se ajo dhe i dashuri i saj ishin duke vizituar ishullin e St.Simon në janar të vitit 2020 kur ajo vendosi të fuste një letër në shishe ku shkruante “Urime Viti i Ri”. Unë kisha shkruar një mesazh të shpejtë, e futa në shishe dhe e hodha”, ka thënë ajo, shkruan Upi.com.

10 vendet më të vogla në botë

Vatikani zë vendin e parë kur bëhet fjalë për vendet që janë më të vështirat për t'u gjetur në hartë. Edhe Monaco është gjithashtu në kategorinë e vendeve të vogla dhe dyti në Evropë për nga vogëlsia. Në listë bëjnë pjesë edhe disa vende të tjera në Evropa, dhe disa të tjera nga Oqeania e Paqësori. Në këtë artikull ju sjellim listën e 10 vendeve më të vogla në botë dhe disa karakteristika të tyre.

Mitrovicë, shpërndahen 300 komposterë shtëpiakë

Në kuadër të investimeve në fushën e mbrojtjes së mjedisit, Drejtoria për Mbrojtje të Mjedisit në Mitrovicë gjatë ditës së sotme ka bërë shpërndarjen e 300 komposterëve shtëpiakë. Këta komposterë janë dhuruar për institucionet shkollore, duke përfshirë Qendrën Burimore “Nëna Terezë”, OJQ të ndryshme si Diakonie, Handikos dhe Down Syndrom Kosova, për disa ambientalistë, si dhe përfaqësuesve të fshatrave Bare, Mazhiq, Stan Tërg, Zhabar i Poshtëm/ Epërm, Pirq dhe Vinarc. Me këtë rast, drejtori për Mbrojtje të Mjedisit, Egzon Sadiku, ka përgëzuar përfituesit, duke thënë se projekti ka për qëllim avancimin në fushën e menaxhimit të qëndrueshëm të mbeturinave.

Emisioni i pullave postare "Flora e Kosovës"

Filatelia e Postës së Kosovës ka vazhduar të promovojë llojet e florës së Kosovës. Këtyre ditëve ajo ka lëshuar në qarkullim të rregullt emisionin e ri të pullave postare të titulluar “Flora – Bimët shëruese”, me imazhet e katër bimëve shëruese që rriten në Kosovë sikurse janë: Shtogu, dëllinja, rush arusha dhe burdullaku. Pjesën tjetër të serisë së pullave me temë nga flora e Kosovës janë pesë lloje tjera të rëndësishme të florës sonë të begatshme ku janë prezantuar llojet: Burgull i Koshaninit, Halaqi i endtnerit, Tisi, Sanguisorba albanica, Primula Halleri. Posta e Kosovës, përmes Filatelisë së saj për çdo vit emeton pulla postare me bukuritë natyrore të vendit tonë me qëllim të promovimit të tyre kudo nëpër botë.

Flamingot i shtohen panoramës piktoreske në plazhin e Pishë-Poros në Fier

Flamingot kanë mbërritur në plazhin e Pishë-Poros në Fier, duke e bërë këtë zonë një atraksion të vërtetë turistik, ku përveç bukurive të natyrës i shtohet në pranverë dhe një nga shpendët më të bukur të natyrës. Përveç Nartës dhe parkut kombëtar Divjakë-Karavasta, vitet e fundit flamingot janë të pranishme edhe në Pishë-Poro. Flamingot jetojnë gjithmonë në grupe, që nga grupet e vogla, deri në qindra-mijëra. Zogjtë ngrihen në ajër në grup dhe fluturojnë me qindra kilometra gjatë periudhës së shtegtimit. Fluturimi bëhet duke formuar radhë të gjata ose në formë V-je, derisa të arrijnë në vendmbërritjen e tyre – një liqen me ujë të kripur, që është vend i shkëlqyer për të ngritur folenë e për të rritur të vegjlit.

Të Drejtat Mjedisore

Nga: Labinot Smakaj

Ne si qenie njerëzore jemi pjesë e natyrës dhe të drejtat tona janë të ndërlidhura me mjedisin në të cilin jetojmë. Dëmet mjedisore ndërhyjnë në realizimin e të drejtave të njeriut. Kurse ushtrimi i të drejtave nga ana jonë ndihmon në mbrojtjen e mjedisit dhe promovimin e zhvillimit të qëndrueshëm ekonomik. Lidhur me këtë secili ka të drejtën të jetojë në një mjedis të shëndetshëm, të pastër dhe të sigurt. E drejta për mbrojtjen e mjedisit bën pjesë në të ashtuquajturën gjeneratë e tretë e të drejtave të njeriut (të drejtat kolektive), krahas gjeneratës së parë (të drejtat dhe liritë civile dhe politike), dhe gjeneratës së dytë (të drejtat sociale, ekonomike dhe kulturore) të cilat sot po gëzojnë një vëmendje të veçantë në veprimtarinë e organizatave të ndryshme ndërkombëtare.

7 trashëgimitë më të rrezikuara në Evropë

Komiteti i Trashëgimisë Evropiane renditi shtatë trashëgimitë më të rrezikuara në Evropë. Sipas tyre, vendet e nënrenditura kërcënohen nga neglizhenca, prishja e planifikuar, zhvillimi i papërshtatshëm, ndikimi shkatërrues i fatkeqësive natyrore ose mungesa e financimit. Me publikimin e listës, Komiteti i Trashëgimisë Evropiane dërgon një mesazh të fortë solidariteti dhe mbështetje për komunitetet lokale dhe aktivistët e trashëgimisë që janë mobilizuar për të shpëtuar këto vende të rrezikuara.

Pas 20 vitesh gjenden blloqet e shënimeve të Çarls Darvinit

Dy blloqe të shënimeve të natyralistit Çarls Darvin, përfshirë një që përmban skicën e Pemës së Jetës, i janë kthyer bibliotekës së Universitetit të Kembrixhit më shumë se 20 vjet nga zhdukja e tyre. Blloqet u gjetën në gjendje të mirë më 9 mars, në një çantë që ishte braktisur në një nga dhomat e bibliotekës. Brenda ndodhej gjithashtu një mesazh i printuar ku thuhej: “Gëzuar Pashkët”. Darvini skicoi idetë e tij mbi pemën e evolucionit në vitin 1837, pasi kreu një udhëtim nëpër botë, më shumë se dy dekada para se të publikonte librin e tij “Origjina e Gjallesave”, bëri të ditur Universiteti i Kembrixhit.

Raporti i KOSID: Kosova rreth 90% të prodhimit të energjisë ende e bazon në thëngjill

Konsorciumi i Shoqërisë Civile për Zhvillim të Qëndrueshëm në Kosovës (KOSID) ka publikuar raportin me titull ‘Kah po shkon sistemi energjetik i Kosovës?’. 

Menaxhimi i ndryshimeve klimatike në Kosovë dhe rrjedha e sistemit energjetik të Kosovës janë temat kryesore të shtjelluara në këtë raport.  Sipas këtij raporti Kosova rreth 90% të prodhimit të energjisë elektrike e bazon në thëngjill duke shkaktuar emetimet më të larta në Evropë. 

“Qeveria e Kosovës duhet menjëherë të fillojë t’i zbatojë rekomandimet e BE-së të përcaktuara përmes Agjendës së Gjelbër për arritjen e standardeve të caktuara të efiçiencës si dhe përqindjes së pjesëmarrjes së burimeve të ripërtëritshme në gjenerimin e përgjithshëm të energjisë, sepse një tranzicion i tillë merr kohë. 

Nëse nuk bëhet diversifikimi i burimeve të energjisë, Kosova rrezikon të penalizohet materialisht për djegien enorme të thëngjillit dhe lëshimin e CO2 në atmosferë”, thuhet në këtë raport.

Fushatë ndërgjegjësimi për reduktimin e ndotjes nga plastika

Plastikat janë të lira dhe të qëndrueshme, dhe si rezultat nivelet e prodhimit të plastikës nga njerëzit janë të larta. Sidoqoftë, struktura kimike e shumicës së plastikës i bën ato rezistente ndaj shumë proceseve natyrore të degradimit dhe si rezultat ato janë të ngadalta në degradim.Plastikat kanë pushtuar botën. Plastikë ka në veshje, në goma makinash, në paketime, dhe në tokë. Ajo noton në dete, në ujin e pijshëm dhe kudo tjetër. Si t‘ia bëjmë për ta zgjidhur këtë problem?

ProCredit Bank Kosova ka nisur një fushatë ndërgjegjësimi për reduktimin e ndotjes nga plastika.

Qytetet kosovare duhet të fokusohen tek planet e qëndrueshme të mobilitetit urban

Nga: Zana Sokoli – Këshilltare për Planifikim Hapësinor/Urban pranë UN-Habitat Kosova

Nëse ndërtojmë qytete për vetura do të kemi më shumë vetura, nëse ndërtojmë qytete për njerëz do të kemi më shumë njerëz, kështu thotë arkitekti dhe urbanisti Jan Gehl.  Kosova po përsëritë atë që në vitet 50-të ka bërë Amerika e më pas edhe Evropa, duke ndarë qytetet në mes me autostrada apo rrugë të gjera (të dizajnuara për vetura). Rritja e shpejtë, e pakoordinuar e qyteteve në Kosovë ka ndikuar pa dyshim në rrjetin ekzistues të transportit, duke krijuar kështu probleme të mëdha me mbingarkesën, ndotjen e ajrit, sigurinë, etj. Qytetet e sidomos zonat urbane të qyteteve në Kosovë, çdo ditë e më shumë po i karakterizon trafiku i ngarkuar, ndotja e ajrit, mungesa e transportit publik funksional, mungesa e sistemit të menaxhimit të parkimit, mungesa e shtigjeve për ecje dhe çiklizëm, mungesa e hapësirave publike dhe zonave të gjelbra.

Burimet natyrore, pushtimi i Ukrainës dhe krimet mjedisore të luftës

Nga: Behare Bajraktari

Lufta ambientale, ndryshimet klimatike, agjenda e gjelbër ndërmjet Rusisë, Evropës dhe ShBA-së po transformojnë botën. Prej 20 vitesh butësia e Gjermanisë ndaj Rusisë, rrjedhimisht ndaj nevojave të saj mjedisore “e përkulur” para Putinit, ndërsa Kosova pas dy dekadash mund t’i kërkojë Serbisë llogari për krimet mjedisore që i ka bërë ndaj Kosovës ashtu siç ambientalistët dhe shkencëtarët botërorë kanë ngritur alarmin për krimet mjedisore dhe rreziqet nga arsenali i përdorur nga pushtimi i Ukrainës dhe ndëshkimi për krimin ambiental gjatë luftës.

Gazi rus dhe ndryshimet klimatike e rivalizojnë njëra-tjetrën; cila është më emergjente si çështje, apo cila e ka bërë tjetrën më alarmante, më kritike.

Meteorologët: Lufta në Ukrainë e bën parashikimin jo të besueshëm

Pushtimi rus i Ukrainës mund të vështiresojë parashikimin e motit duke penguar marrjen e të dhënave nga rajoni, paralajmëruan meteorologët gjermanë. “Për parashikime të besueshme, ne kemi nevojë për të dhëna gjithëpërfshirëse”, tha Clemens Simmer, kreu i Shoqatës gjermane Meteorologjike përpara mbledhjes vjetore në Leipzig, Gjermani. Për më tepër, sanksionet e vendosura ndaj Rusisë për shkak të pushtimit të saj nënkuptojnë se shumë kanale komunikimi të mbështetura në njohuritë e motit janë mbyllur. Deri më tani, të dhënat po vazhdojnë të sigurohen ende nga Rusia dhe nga disa pjesë të Ukrainës ku luftimet nuk janë intensive, përmes kanaleve të komunikimit të krijuara nga Kombet e Bashkuara.

Historia e trishtë e Isak Njutonit dhe mesazhi që marrim prej jetës së tij

Isak Njuton mezi i mbijetoi ditës së parë të jetës së tij. I lindur përpara kohe, Isak Njuton ishte tepër i dobët dhe i vogël. Ndërkohë, i ati i tij kishte ndërruar jetë disa ditë përpara se ai të vinte në jetë. Kur Isak Njutoni ishte tre vjeç, e ëma e tij u martua me një burrë, i cili nuk donte t’ia dinte për të. Gjërat në familje u acaruan aq shumë, saqë e ëma e la Isakun në duart e gjyshes së tij, në mënyrë që ajo ta rriste, sepse përndryshe në familjen e tyre do të kishte përherë debate. Isaku u ndje i braktisur dhe i refuzuar nga familja e tij përgjatë gjithë jetës. Ai nisi ta urrente aq shumë njerkun, saqë u përpoq edhe t’i vinte flakën shtëpisë së tij…

Disa këshilla që mund të ndihmojnë për agjërim më të lehtë

Nga Sonya Islam, dietologe dhe praktikuese e fesë muslimane

Nëse je një nga miliona muslimanë në botë që e kremton Ramazanin këtë muaj, ka shumë mundësi që të agjërosh çdo ditë nga agimi deri në perëndim të diellit. Agjërimi është një pjesë e rëndësishme e shumë traditave fetare dhe zakonisht mund të kryhet në mënyrë të sigurtë. Megjithatë, nëse keni ndonjë gjendje shëndetësore – duke përfshirë shtatzëninë, ushqyerjen me gji, diabetin ose ndonjë sëmundje tjetër – është më mirë të konsultoheni me udhëheqësin tuaj fetar dhe/ose mjekun tuaj për të përcaktuar nëse keni ende nevojë të agjëroni ose jeni në gjendje të agjëroni. pa dëm. Dhe nëse jeni duke marrë ndonjë medikament, sigurohuni që të pyesni ofruesin tuaj të kujdesit shëndetësor nëse mund t'i anashkaloni në mënyrë të sigurtë ose nëse ato mund të merren pa ushqim dhe lëngje. Nëse nuk ndiheni mirë gjatë një agjërimi, pushoni, merrni parasysh të pini pak lëng dhe konsultohuni me një klinik nëse simptomat tuaja nuk përmirësohen. Ky artikull ofron disa këshilla që mund t'i ndihmojnë muslimanët të përshtaten me agjërimin e përditshëm të bazuara në hulumtimet e revistës Cornell Cooperative Extension.

Gjashtë pajisjet që shpenzojnë më së shumti energji nëse qëndrojnë në rrymë pa u përdorur

Nga gjashtë pajisje ju vjen fatura më e lartë e energjisë. Të gjithë kemi pasur frikë, të paktën një herë në jetën tonë, të kontrollojmë faturën e energjisë. Shpesh, vlera mund të jetë shumë më e lartë se sa presim, prandaj duhet të gjejmë gjithmonë një mënyrë për të kursyer sa më shumë që të jetë e mundur. Mjafton të keni kujdes në disa pajisje, pasi harxhojnë shumë energji dhe ju sjellin faturë të lartë në fund të muajit.

Projekti Solar Kosova, një tjetër investim në sektorin e burimeve të ripërtritshme

Me propozimin e Ministrisë së Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës janë miratuar dy vendime të cilat i hapin rrugën projektit për ngrohjen diellore “Solar Kosova” i cili do të financohet nga Gjermania.  Vendimi i parë i marrë dje nga ministrat e kabinetit qeveritar ka qenë për ndarjen e lokacionit në Shkabaj të Komunës së Obiliqit për investimet në sektorin e energjisë solare, të cilat do të realizohen në bashkëpunim me Republikën Federale të Gjermanisë.  Ndërsa me vendimin e dytë ka qenë për dhënien në shfrytëzim të katër pronave të paluajtshme për Ndërmarrjen Publike “Termokos” nga Prishtina për realizimin e projektit për ngrohjen diellore “Solar Kosova”.

Pritet investimi i 90 mln € për ndërtimin e Parkut Energjetik në Rahovec

Deputeti nga radhët e Lëvizjes Vetëvendosje, Visar Korenica, ka njoftuar se në Komunën e Rahovecit do të realizohet investimi prej mbi 90 milionë euro në energji të ripërtërishme. Ndërtimi i Parkut Energjetik nga era me kapacitet prej 70MW do të realizohet pas propozimit që është dhënë në Kuvendin Komunal në Rahovec dhe me votimin unanim të asamblistëve, ku është marrë vendim për shpallje të interesit publik të pronave në Zatriq të kësaj komune. “Me propozim të Kryesuesit të Kuvendit Komunal në Rahovec, z. Dëfrim Kafexhiu dhe me votim unanim të kuvendarëve është marrë vendim për shpallje të interesit publik të pronave në Zatriq të Rahovecit për Ndërtimin e Parkut Energjetik nga era me kapacitet prej 70MW. Investimi realizohet nga kompania Eurokos Holding”, ka thënë Korenica në një postim në Facebook të mërkurën.

Hulumtimi: Si po e hedhin anijet naftën në det ilegalisht pa u dënuar?

Mijëra anije ndotin detet e botës duke hedhur në to mbeturina që përmbajnë naftë. Kjo gjë mbetet shpesh e pa ndëshkuar edhe kur ndodh që në ujërat ndërkombëtare ka pasoja dramatike për mjedisin. “Në fillim kam pasur problem me këtë gjë”, tregon për Deutsche Wellen një inxhinier anijesh. Ai ka parë shumë herë se si ujëra të ndotura me naftë hidhen me pompë direkt nga anija në det. Në shkollën e marinës ai ka pas mësuar se kjo gjë është ilegale. Por në ujërat ndërkombëtare kurrkush nuk merret me zbatimin e këtij rregulli, thotë marinari në një bisedë telefonike që ndërpritet herë pas here. Ne e marrim atë në telefon nga Berlini kur ndodhet mijëra kilometra larg. Ai na lutet të mos e tregojmë identitetin e tij për arsye sigurie. Po ashtu, të mos e tregojmë as emrin e anijes së madhe cisternë, me të cilën është duke lundruar. Ai tregon se ujërat e ndotura me naftë lëshohen në det kryesisht natën, duke u mbrojtur nga errësira. Kjo ndodh rregullisht. “Ndërkohë unë jam mësuar me një gjë të tillë, megjithëse është e trishtueshme”, thotë ai me zë të ulët. Duke qenë i ri në ekuipazh ai rrezikon të humbasë vendin e punës nëse hahet me eprorët.

Fjalët e urta të indianëve të Amerikës së Veriut, si e vlerësonin ata natyrën dhe mjedisin.

Në kuptimin e tyre ato përcjellin një ekuilibër madhështor midis harmonisë, forcës dhe dinjitetit. Dhe pothuajse të gjitha kanë një dashuri të vërtetë për natyrën. Indianët e Amerikës së Veriut janë përfaqësuar nga një stereotip luftëtar për dekada. Pothuajse të gjithë filmat e “kaubojve dhe indianëve” i portretizojnë ata si komunitete të orientuara kryesisht nga lufta. Megjithatë, filozofia që del nga fjalët e urta të tij flet për një vizion të botës të orientuar drejt paqes dhe respektit të ndërsjellë. Megjithëse shumica e këtyre komuniteteve u shfarosën, shumë nga mençuria e tyre arriti t’i mbijetonte gjenocidit. Shumë nga mësimet e tij e mposhtën kohën dhe dhunën. Falë kësaj, ne kemi bërë një përzgjedhje prej 11 fjalësh të urta të tij për kënaqësinë e të gjithëve. Ato janë si më poshtë sipas kategorive të ndryshme.