Ndryshimi i klimës dhe e ardhmja e kafes!

Ngrohja e klimës dhe moti ekstrem janë përgjegjës për uljen e prodhimit të kafesë, e cila, nga ana tjetër, ndikon gjithashtu në cilësinë e kokrrave të kafesë. Ekspertët e burimeve thonë se ndryshimi i klimës ishte pjesërisht përgjegjës për rritjen globale të çmimeve të kafesë në vitin 2024, gjë që ka ndikuar negativisht në fermat e vogla të kafesë. Deri në vitin 2050, mund të ketë tokë më pak të përshtatshme për kultivimin e kafesë. Megjithatë, kooperativat bujqësore në vendet kryesore prodhuese të kafesë po luftojnë, të mbështetura nga konsumatorët e ndërgjegjshëm.

"Nëse kafeja nuk është e qëndrueshme për fermerët, nuk do të ketë kafe për të shijuar". "Çdo vit, shirat fillojnë më vonë dhe temperatura mesatare është më e lartë", paralajmëron Silvia Herrera, një fermere kafeje në Chiapas, Meksikë.

Pleqtë në komunitetin e saj bujqësor thonë se ishte shumë më e lehtë të rritej kafe 25 vjet më parë, thotë Herrera për Euronews Green.

Ndërkohë në Kolumbi , fermeri i kafesë Fairtrade, Jaime Alberto García Flórez, ka parë temperaturat të rriten aq shumë në dekadat e fundit, saqë pjesët e poshtme të tokës së tij janë bërë shumë të nxehta për të kultivuar kafe. Ai është detyruar të zëvendësojë shkurret e kafesë me kakao .

Me ndryshimin e reshjeve dhe modeleve të motit, fermerët janë shumë të vetëdijshëm se një korrje e tërë mund të humbet brenda natës.

Dhe deri në vitin 2050, 50 për qind e sipërfaqes globale që përdoret aktualisht për kultivimin e kafesë mund të mos jetë më e përshtatshme, sipas një studimi nga Universiteti i Shkencave të Aplikuara të Cyrihut.

Ndërsa kjo është shkatërruese për jetesën e fermerëve, ajo gjithashtu prek miliona evropianë që shijojnë një filxhan kafeje në mëngjes .

"Nëse kafeja nuk është e qëndrueshme për fermerët, nuk do të ketë kafe për të shijuar", pranon Herrera.

Kafeja është veçanërisht e ndjeshme ndaj ndryshimeve klimatike pasi është një "kulturë shumë e ndjeshme ndaj temperaturës", shpjegon Max Milward, menaxher i qëndrueshëm i burimeve të kafesë në Fondacionin Fairtrade.

Ai shton se jo vetëm që " moti më ekstrem dhe i paparashikueshëm shkakton më shumë dëmtues dhe sëmundje që përhapen më shpejt", por se "po thellon varfërinë dhe pabarazinë" dhe "kërcënon aftësinë e fermerëve për të bujqur në të ardhmen".

Çmimet më të larta të kafesë krijojnë paqëndrueshmëri për shumicën e fermerëve

Në vitin 2024, tregu global i kafesë përjetoi një rritje të konsiderueshme të çmimeve, e shkaktuar kryesisht nga moti i pafavorshëm në disa vende prodhuese të kafesë.

Në Vietnam, një prodhues kryesor i fasuleve robusta, të korrat u dëmtuan nga valët e zgjatura të të nxehtit, ndërsa Brazili, i cili prodhon pjesën më të madhe të fasuleve arabica, pati një korrje të dobët për shkak të reshjeve të mëdha. Këto ngjarje çuan në frikën e mungesës globale të kafesë që shkaktoi rritjen e çmimeve.

"Ndërsa çmimet më të larta të kafesë mund të duken të dobishme për fermerët e kafesë, realiteti shpesh është shumë i ndryshëm", thotë Milward.

“Rritjet e papritura të çmimeve, veçanërisht pas rregullimit të një kontrate, mund të shkaktojnë një tendosje të madhe mbi kooperativat e kafesë, mund të çojnë në mospërmbushje të kontratës, gjoba dhe sigurisht dëmtim të reputacionit si rezultat.”

“Gjithashtu, ndërsa fermerët mund të marrin përkohësisht më shumë për kafen e tyre, ne e dimë se ata po përballen gjithashtu me rritjen e kostove të prodhimit, si puna dhe inputet si plehrat”, shton ai.

Fermerët e vegjël të kafesë janë më të qëndrueshëm se plantacionet

Industria e kafesë globalisht mbështet 125 milionë njerëz dhe 60 për qind e kafesë në botë prodhohet në ferma të shkallës së vogël, shumë prej të cilave janë të drejtuara nga familja në zona të vogla dhe të largëta.

"Pavarësisht se është një industri fitimprurëse, fermerët e kafesë ende nuk gëzojnë standardin e jetesës që meriton puna e tyre e palodhur", thotë Milward. “Në të vërtetë, shumë pak fermerë kafeje fitojnë të ardhura jetese”, tha ai, duke shtuar se kjo është thelbësisht e padrejtë. 

Për dekada të tëra, Fairtrade ka punuar shumë për të trajtuar këtë pabarazi dhe për të kapërcyer hendekun midis prodhuesit dhe konsumatorit duke shitur dhe promovuar produkte nga kooperativat e certifikuara me markën e tregtisë së drejtë. Kjo garanton atë që Milward e quan "rrjeta e sigurisë" e Çmimit Minimal, si dhe një Premium shtesë të Tregtisë së Drejtë që siguron më shumë kapital qarkullues dhe kontroll për komunitetet që kultivojnë kafe.

"Duke mbështetur organizatat e vogla prodhuese përmes trajnimeve mbi cilësinë, produktivitetin dhe menaxhimin e burimeve, fermerët mund të negociojnë kushte më të mira të tregtisë, të arrijnë më shumë tregje dhe gjithashtu të ndërtojnë elasticitet ndaj paqëndrueshmërisë së tregut", shpjegon Miward.

Ka edhe një avantazh tjetër për të mbështetur organizatat e vogla prodhuese.

Një studim i fundit i Fairtrade në Amerikën Latine tregoi se fermat e vogla të kafesë janë më të qëndrueshme se plantacionet në shkallë të gjerë - edhe pse operacionet më të mëdha janë më të pozicionuara për t'u përshtatur dhe për të marrë më shumë rreziqe.

Fermat e vogla priren të përdorin më pak energji pasi ato shpesh janë më pak të mekanizuara dhe kontribuojnë më pak në shpyllëzimin . Tregtia e drejtë luan një rol të rëndësishëm në mbështetjen e fermerëve duke futur praktika më të qëndrueshme, siç është agropylltaria.

Por po ndihmon gjithashtu me elasticitetin e klimës.

Kur bëhet fjalë për kafenë, përshtatja klimatike dhe elasticiteti shkojnë dorë për dore

Flórez është një nga 400 familjet bujqësore brenda kooperativës së kafesë Red Ecolsierra në Parkun Kombëtar të UNESCO-s të Sierra Nevada de Santa Marta në Kolumbi, e cila fokusohet në reduktimin e ndikimit lokal të klimës.

“Çdo ditë, zona e ruajtjes në secilën prej fermave zgjerohet. Ne jemi të dëshpëruar të bëjmë çmos për të ngadalësuar efektet e ndryshimeve klimatike”, shpjegon Flórez.

Po kështu, Silvia Herrera është anëtare e kooperativës Ejidos San Fernando, një kooperativë Fairtrade që përdori një pjesë të Fairtrade Premium për të ndërtuar një çerdhe për bimët e kafesë. Ky objekt është vendi ku anëtarët testojnë varietete të ndryshme për të parë se si ato performojnë më mirë si në aspektin e cilësisë, ashtu edhe si përshtaten me ndryshimin e klimës në mënyrë që të korrat të jenë më elastike.

Ata aktualisht po eksperimentojnë me 17 kultura dhe Herrera është shpresëdhënëse.

"Me Fairtrade ne kemi një zgjedhje", thotë Silvia. “Unë mund të prodhoj kafe me cilësi të lartë, jo vetëm të fokusohem në prodhimin e gjithnjë e më shumë për të ushqyer familjen time.”