Ditë më parë, një tërmet i dhunshëm me magnitudë 7.3 goditi në det të hapur nga kombi i Paqësorit të ishullit më të populluar të Vanuatu. Dëmet u përqendruan në zonën qendrore të kryeqytetit Port Vila dhe shifra zyrtare e 10 vdekjeve të konfirmuara dhe më shumë se 200 personave të plagosur ka të ngjarë të rritet, paralajmëruan zyrtarët. I vendosur në Unazën e Zjarrit të Paqësorit, një brez pllakash tektonike dhe vullkanesh, Vanuatu tronditet rregullisht nga tërmetet, megjithëse asnjë në kujtesën e gjallë nuk është aq i madh sa katastrofa e së martës. Hulumtimet e reja sugjerojnë se ndryshimi i klimës mund të ndryshojë modelet e tërmeteve.
A u shkaktua tërmeti i Vanuatu nga ndryshimet klimatike?
Vanuatu është një
arkipelag i përhapur që mbulon një hapësirë të madhe të Oqeanit Paqësor Jugor
që shtrihet midis Australisë dhe Fixhit. Këtu, më shumë se 80 ishuj koralorë
dhe vullkanikë janë shtëpia e 330,000 njerëzve.
Vendi është gjithashtu
ndër më të rrezikuarit në botë nga ndryshimet klimatike. Në fillim të këtij
muaji, Vanuatu udhëhoqi një grup kombesh të vogla ishullore në një çështje
historike për këtë çështje në gjykatën më të lartë të Kombeve të Bashkuara. Vendndodhja
e Vanuatu e bën atë veçanërisht të ndjeshëm ndaj tërmeteve, por
paqëndrueshmëria e tij sizmike tani mund të përkeqësohet nga ndryshimet
klimatike.
“Ndryshimi i klimës
është një kërcënim ekzistencial që i kapërcen kufijtë, duke prekur të gjitha
kombet pavarësisht nga ideologjia politike apo vendndodhja gjeografike”, tha në
një deklaratë Ralph Regenvanu, i dërguari special i Vanuatu për Ndryshimet Klimatike
dhe Mjedisin. "Asnjë vend nuk mund të përballojë të mbajë më kokën në
rërë."
Ndryshimet
klimatike mund të rrisin frekuencën e tërmeteve
Hulumtimi i kryer së
fundmi nga Universiteti Shtetëror i Kolorados ka zbuluar se ndryshimi i klimës
mund të shkaktojë më shumë tërmete.
Ai mbështet studimet e
mëparshme që ofrojnë dëshmi të efektit të klimës në aktivitetin sizmik. Gjetjet
e reja, të botuara në revistën Geology, analizuan malet Sangre de Cristo të
Kolorados jugore, një varg me një thyerje aktive që kalon përgjatë skajit të
saj perëndimor. Ekipet zbuluan se faji ishte mbajtur në vend nga pesha e
akullnajave gjatë epokës së fundit të akullit. Megjithatë, ndërsa akulli
shkrihej, lëvizja përgjatë gabimit u rrit.
Shkalla e rrëshqitjes,
kur ndodhin thyerje në koren e tokës, kanë qenë pesë herë më të shpejta që nga
epoka e fundit e akullnajave sesa gjatë kohës që shtrirja ishte e mbuluar nga
akullnajat. Kjo tregon se aktiviteti sizmik përgjatë një gabimi mund të bëhet
më i shpeshtë ndërsa akullnajat tërhiqen.
"Ndryshimet
klimatike po ndodhin me një shpejtësi që është urdhra të përmasave më të
shpejta nga sa shohim në të dhënat gjeologjike", tha në një deklaratë
autorja e parë Cece Hurtado, e cila drejtoi studimin si tezë masteri. "Ne
e shohim këtë në tërheqjet e shpejta akullnajore malore në Alaskë, Himalaje dhe
Alpe. Në shumë prej këtyre rajoneve, ka gjithashtu tektonikë aktive."
Ajo shtoi se gjetjet e
tyre tregojnë se "ndërsa ndryshimet klimatike ndryshojnë ngarkesën e
akullit dhe ujit, zonat tektonikisht aktive mund të shohin lëvizje më të
shpeshta të gabimeve dhe tërmete për shkak të ndryshimit të shpejtë të kushteve
të stresit".
Të kuptuarit e
efektit të klimës në tërmetet mund të ndihmojë në vlerësimin e rrezikut
Puna e studiuesve i
bashkohet një numri në rritje të provave që klima ndikon në aktivitetin sizmik.
"Ne kemi qenë në
gjendje t'i modelojmë këto procese për një kohë, por është e vështirë të gjesh
shembuj në natyrë", theksoi Sean Gallen, profesor i asociuar i
Gjeoshkencave dhe autor i lartë i studimit. "Kjo është provë bindëse. Ajo
sugjeron se atmosfera dhe toka e ngurtë kanë lidhje të ngushta që ne mund t'i
masim në terren."
Ai shtoi se gjetjet ofrojnë informacion të rëndësishëm për atë që shkakton tërmetet, të cilat mund të jenë jetike për vlerësimin e rrezikut.
No comments:
Post a Comment