Sot shënohet Dita Botërore e Zogjve Shtegtarë

Uji dhe rëndësia e tij për zogjtë shtegtarë dhe kërcënimet në rritje si për cilësinë ashtu edhe për sasinë e ujit, është fokusi i Ditës Botërore të Zogjve Shtegtarë të këtij viti, një fushatë globale që synon të rrisë ndërgjegjësimin për migrimin e zogjve dhe nevoja për bashkëpunim ndërkombëtar për t'i ruajtur ato. Aktivitetet për të shënuar fushatën do të mbahen globalisht në dy ditë piku në maj dhe tetor nën temën "Uji: Mbrojtja e jetës së shpendëve". Uji është thelbësor për ruajtjen e jetës në planetin tonë. Zogjtë shtegtarë mbështeten në ujin dhe habitatet e tij të lidhura me liqenet, lumenjtë, përrenjtë, pellgjet, kënetat dhe ligatinat bregdetare për shumim, pushim, furnizim me karburant gjatë migrimit dhe dimërimit. Megjithatë, kërkesa në rritje e njeriut për ujë, së bashku me ndryshimet klimatike, ndotjen dhe faktorë të tjerë, po kërcënojnë këto ekosisteme të çmuara ujore.

Titujt në mbarë botën po tingëllojnë alarm: 35 për qind e ligatinave të botës, kritike për zogjtë shtegtarë, janë humbur në 50 vitet e fundit. Liqeni i Madh i Kripur i Utah-s, liqeni më i madh me ujë të kripur në hemisferën perëndimore dhe i përdorur nga më shumë se një milion zogj bregdetar, rrezikon të zhduket brenda pesë viteve. Në të gjithë pellgun Amur-Heilong në Azi, ndryshimi i klimës po përforcon ndikimin e shkatërrimit të habitatit duke varfëruar sistemet natyrore të ujit dhe duke privuar zogjtë shtegtarë nga shumimi jetësor dhe vendi i ndalimit. Këta shembuj shkojnë dorë për dore me raportet e fundit që zbulojnë se 48 për qind e specieve të shpendëve në mbarë botën po pësojnë rënie të popullsisë.

Një shembull tjetër prekës është ai i Detit Aral që ndahet nga Kazakistani dhe Uzbekistani. Dikur liqeni i katërt më i madh në botë, ai konsiderohet gjerësisht si një nga fatkeqësitë më të këqija mjedisore të planetit të lidhura me ujin. Projektet e ujitjes të epokës sovjetike e thanë pothuajse plotësisht liqenin, gjë që çoi në humbjen e mjeteve të jetesës për peshkatarët dhe fermerët dhe përkeqësimin e shëndetit publik për shkak të pluhurit toksik dhe uljes së aksesit në ujë të pastër. Ndikimi ka qenë i rëndë për komunitetet përreth liqenit, por edhe për zogjtë shtegtarë, të cilët humbën burime të rëndësishme ushqimore dhe një pikë ndalimi kritike në udhëtimin e tyre.

Një shembull tjetër është Sahel, një rajon i gjerë gjysmë i thatë në Afrikë: Periudhat e zgjatura të thatësirës, shpyllëzimit dhe kullotjes së tepërt në Sahel kanë çuar në degradimin e tokës dhe humbjen e bimësisë, duke kërcënuar mbijetesën e popullatës njerëzore dhe kafshë të egra, duke përfshirë zogjtë shtegtarë. Liqeni Çad, një nga trupat ujorë më të mëdhenj në Afrikë në vitin 1960, humbi 90% të sipërfaqes së tij, duke varfëruar burimet ujore për komunitetet lokale dhe gjithashtu për shumë zogj shtegtarë.

Dita Botërore e Zogjve Shtegtarë shërben si një thirrje ndërkombëtare për veprim për mbrojtjen e zogjve shtegtarë, vargmalet e të cilëve shpesh përfshijnë shumë vende dhe po përballen me shumë kërcënime të ndryshme në mbarë botën. Fushata vjetore organizohet nga Konventa për Ruajtjen e Specieve Migruese të Kafshëve të Egra (CMS), Marrëveshja Afriko-Euraziatike për Zogjtë Ujorë Migrues (AEWA), Mjedisi për Amerikën (EFTA) dhe Partneriteti Azia Lindore-Australazian Flyway (EAAFP).

Dita Botërore e Zogjve Shtegtarë 2023 do të mbahet zyrtarisht më 13 maj dhe 14 tetor. Dy ditët e Ditës Botërore të Zogjve Shtegtarë pasqyrojnë natyrën ciklike të migrimit të shpendëve, si dhe faktin se ka periudha të ndryshme kulmore të migrimit në hemisferat veriore dhe jugore.