Momentet më të rëndësishme mjedisore gjatë vitit 2021

Ky vit u ndje si një pikë kthese për mjedisin. Me paralajmërime të ashpra për ngrohjen globale dhe ambicie të mëdha politike, kriza klimatike ishte shpesh në kryetitujt e lajmeve përgjatë viti 2021. Ka pasur periudha të vështira këtë vit pasi valët e të nxehtit, uraganet dhe zjarret shkaktuan probleme në mbarë botën. Por mes këtyre realiteteve të ashpra, ka pasur momente që kanë ndezur shpresën për të ardhmen. Mund të mos duket ashtu, por 12 muajt e fundit ishin gjithashtu plot fitore për planetin Tokë. Pra, nga ngjarjet ekstreme të motit në të gjithë Evropën këtë verë deri në momentet e mbylljes së Samitit të Klimës COP26, këtu janë disa nga momentet mjedisore më të paharrueshme që kemi mbuluar në 2021.

Një vit me mot ekstrem

Agjencia e motit e Kombeve të Bashkuara raportoi në shtator se fatkeqësitë e motit po godasin botën katër deri në pesë herë më shpesh dhe po shkaktojnë shtatë herë më shumë dëme sesa në vitet 1970. Lajmi erdhi pas një vere të mbushur me fatkeqësi, ku SHBA panë uragane të fuqishme dhe thatësirë ndërsa Evropa u godit nga përmbytjet ekstreme dhe zjarret në të gjithë Mesdheun. Valët e të nxehtit u përhapën gjithashtu në të gjithë planetin, me Evropën gjithashtu që regjistroi temperaturën e saj më të lartë ndonjëherë në Sicili në muajin gusht. Shkencëtarët botërorë thanë se përmbytjet që shkatërruan Gjermaninë dhe Belgjikën në korrik janë bërë deri në nëntë herë më të mundshme nga ngrohja për shkak të aktivitetit njerëzor.

Raporti i IPCC është 'kodi i kuq për njerëzimin'

Në gusht, Paneli Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike (IPCC) publikoi studimin e tij të fundit, duke arritur në përfundimin se njeriu është faktori kryesor i dëmeve në. Autorët e raportit thanë se temperatura e Tokës pothuajse definitivisht do të arrijë pragun kritik prej 1.5°C brenda 20 viteve të ardhshme më së voni, me objektivin e Marrëveshjes së Parisit prej 1.5°C thuhet se është "përtej arritjes". Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, António Guterres e quajti raportin "kod i kuq për njerëzimin" duke paralajmëruar se "nuk kishte kohë për vonesë dhe nuk kishte vend për justifikime".

Lajm i madh për biodiversitetin

Në qershor, UNEP njoftoi se gati 17 për qind e planetit tani mbulohej nga një plan ruajtjeje. Ishte një objektiv i vendosur për herë të parë në vitin 2011 në samitin e Aichi në Japoni, ku më shumë se 190 vende u mblodhën për të vendosur se çfarë të bënin për humbjen e biodiversitetit. Këtë vit, zona më e madhe e mbrojtur detare në Evropë dhe në Atlantikun e Veriut u krijua në arkipelagun Madeira të Portugalisë. Rezerva Natyrore e Ishujve Selvagens mbulon 2677 km² dhe deri në fund të dekadës, BE planifikon të klasifikojë 30 për qind të deteve të saj si zona të mbrojtura. Por vetëm rritja e sasisë së tokës së mbrojtur nuk mjafton. Një milion specie bimore dhe shtazore janë tani në rrezik të zhdukjes. Me gjysmën e dytë të konferencës së OKB-së për biodiversitetin që do të mbahet në vitin 2022, liderët botërorë duhet të hartojnë një plan "ambicioz dhe transformues" për të parandaluar humbjen e natyrës.

SHBA i bashkohet sërish Marrëveshjes së Parisit

Në fillim të vitit, Shtetet e Bashkuara iu bashkuan zyrtarisht Marrëveshjes së Parisit pasi u bënë të parat që u larguan nga marrëveshja ndërkombëtare për klimën në nëntor të 2020-ës. Ndryshimi i vendimit të administratës Trump erdhi në ditën e parë të presidencës së Joe Biden. Marrëveshja mbarë botërore, e cila u negociua ndërsa Biden ishte zëvendëspresident, kërkon që vendet të krijojnë objektiva të emetimeve që synojnë mbajtjen e ngrohjes globale nën 1.5°C. 

Mbajtja e gjallë e ëndrrës së 1.5°C

Pasi kaluan jashtë orarit në COP26, liderët botërorë mbajtën të gjallë ëndrrën për të kufizuar ngrohjen globale në 1.5°C. Orët e fundit panë debate dhe diskutime rreth lëndëve djegëse fosile, financave dhe formulimit specifik të tekstit. Mbajtja nën 1.5°C është një objektiv që vendet në vijën e parë të krizës klimatike thonë se është thelbësor për mbijetesën e tyre, veçanërisht kombet ishullore të cenueshme ndaj rritjes së nivelit të detit. Udhëheqësit, grupet mjedisore dhe aktivistët e quajtën Paktin e Klimës në Glasgow një "kompromis". Dhe kritikët thanë se kjo tregonte mungesën e udhëheqjes nga disa prej ndotësve më të mëdhenj në planet. 

Një vit i pabesueshëm për aktivizëm

Nga e çuditshmja te ajo e mrekullueshme, aktivistët dolën me forcë në protesta këtë vit. Jashtë procedurave zyrtare në COP26 pati disa shfaqje dhe kostume të jashtëzakonshme që u përdorën nga grupe të fushatës si “Extinction Rebellion”, për të shkaktuar bujë në emër të drejtësisë klimatike. “Izoloni Britaninë” gjithashtu bllokoi seksione të autostradave më të ngarkuara në Mbretërinë e Bashkuar, si dhe portin në Dover. Ata po i kërkonin qeverisë të fillonte mjetet me kosto më efektive për të reduktuar emetimet tona të karbonit, duke izoluar stokun e banesave të vendit.

Rasti ligjor historik sheh urdhërimin e Shell për të ulur emetimet

Në maj, një rast ligjor historik pa që Shell urdhëroi të reduktonte emetimet e CO2 me 45 për qind deri në vitin 2030. Një panel gjyqtarësh në një gjykatë më të ulët në Hagë vendosi se politikat e kompanisë për këtë çështje ishin shumë të paqarta. Shoqata bamirëse mjedisore “ClientEarth” tha se rasti mund t'u hapë rrugën njerëzve përtej Holandës që të synojnë më shumë ndotës që po i vënë fitimet para jetës së njerëzve. Dhe “Milieudefensie voor Veranderaars” po inkurajon të tjerët të bëjnë pikërisht këtë pasi publikuan një udhëzues “DIY” gjatë COP26 se si të çojnë në gjykatë një kompani të madhe karburantesh fosile.