Ndryshimet klimatike dhe vullkanet: Dy hulumtime hedhin dritë për këtë fenomen!

Cili është efekti i shpërthimeve vullkanike në ndryshimet klimatike?

Hulumtuesit që studiojnë ndikimin e mundshëm të shpërthimeve vullkanike në klimën e rajoneve polare të botës kanë arritur në përfundimin se ato mund të kenë një efekt destabilizues në fletët akullnajore. Ekipi i Universitetit Durham zbuloi se shpërthime masive vullkanike mund të shkaktojnë ngrohje të lokalizuar në Antarktidë dhe Groenlandë. Studimi shikoi lidhjet midis shpërthimeve të mëdha vullkanike dhe temperaturave polare gjatë epokës së fundit të akullit.

Gjetjet sugjerojnë që disa periudha të ngrohjes së Antarktikut midis 30,000 deri 80,000 vjet më parë u shkaktuan nga shpërthime vullkanike në hemisferën veriore që shkaktuan një ndryshim në modelet e motit në botë. Hemisfera Veriore u ngroh pasi grimcat vullkanike pasqyronin nxehtësinë e diellit, duke detyruar frontet e motit më të ngrohtë në jug, gjë që çoi në ngrohjen në Antarktidë, thanë studiuesit.

Në të kundërt, studimi sugjeron gjithashtu se shpërthimet e hemisferës Jugore mund të kishin shkaktuar ngrohjen e papritur në Groenlandë gjatë epokës së fundit të akullit.

Gjetjet janë publikuar në revista shkencore.

Ekipi Durham, nga Departamenti i Shkencave të Tokës, tha se gjetjet e tyre treguan se efektet e mundshme të shpërthimeve vullkanike duhet të merren parasysh kur parashikojnë ndryshimin e ardhshëm të klimës. Hulumtimet e mëparshme tregojnë se ka pasur disa episode të ngrohjes së shpejtë dhe të konsiderueshme të Groenlandës prej rreth 10°C gjatë epokës së fundit të akullit.

Një ngritje e tillë mund të ketë pasoja katastrofike për fletën akullnajore të Groenlandës dhe nivelin e detit nëse kjo do të ndodhte sot. Autori kryesor Dr. James Baldini tha: “Megjithëse kjo mund të mos jetë një kërcënim i menjëhershëm, ne duhet të konsiderojmë këtë këndvështrim të ri në lidhje me efektet që shpërthimet shumë të mëdha vullkanike mund të kenë në ndryshimet e ardhshme klimatike

Referenca: James U.L. Baldini, Richard J. Brown, Jim N. McElwaine. Was millennial scale climate change during the Last Glacial triggered by explosive volcanism? Scientific Reports, 2015; 5: 17442 DOI: 10.1038/srep17442

Çfarë sjell për planetin tonë ndërveprimi i dy fenomeneve natyrore?

Hulumtimi i ri i Universitetit British Columbia tregon se ndryshimi i klimës mund të pengojë efektin ftohës të shpërthimeve vullkanike. Kur një shpërthim është mjaft i fuqishëm, vullkanet nxjerrin gazra squfuri të lartë në atmosferë, duke arritur një shtresë të quajtur stratosferë, rreth 10-15 kilometra mbi sipërfaqen e Tokës. Këtu, gazrat reagojnë me ujë për të formuar grimca aerosol që zgjaten në stratosferë për një ose dy vjet, duke reflektuar rrezet e diellit dhe nxehtësinë nga dielli, duke ftohur planetin.

Mesatarisht, ka diku nga 3-5 shpërthime që arrijnë në stratosferë çdo vit. Hulumtimet e mëparshme kanë treguar se ndërsa planeti ngroh, shtresat e poshtme të atmosferës do të zgjerohen, duke e bërë më të vështirë që gazrat të arrijnë në stratosferë. Në nivele më të ulëta, në troposferë, gazrat shpejt shndërrohen në aerosole dhe precipitojnë përsëri në tokë si shi apo borë.

 “Shpërthimet vullkanike kanë tendencë ”të kundërshtojnë” ngrohjen globale, por ndërsa planeti nxehet dhe atmosfera jonë ndryshon, ne kemi zbuluar se më pak shpërthime do të jenë në gjendje të pasqyrojnë rrezatimin e diellit,” tha Thomas Aubry, një student që studion klimën dhe vullkanet. “Do të jetë më e vështirë që gazrat vullkanikë të arrijnë mjaftueshëm në atmosferë për të ndihmuar në ftohjen e planetit.”

Aubry vëren se ndërsa planeti vazhdon të nxehet, shkencëtarët kanë vërejtur një rënie të vogël të shkallës së ngrohjes globale gjatë 10-15 viteve të fundit. Studimet e mëparshme kanë treguar se kjo është shkaktuar pjesërisht nga numri i shpërthimeve të mëdha gjatë dekadës së fundit që kanë dërguar gazra squfuri lart në stratosferë.

Për këtë studim, Aubry përdori modele të shpërthimeve vullkanike dhe klimës globale për të llogaritur ndikimin në gazrat e çliruar nga shpërthimet vullkanike. Sipas parashikimeve të modelit të klimës dhe ngrohjes globale, Aubry dhe bashkautorët e tij gjetën se sasia e gazrave të squfurit vullkanik në stratosferë do të ulet rreth 2-12% në 100 vitet e ardhshme.

Me një afat më të gjatë, ata parashikojnë diku nga 12-25% më pak gaz squfuri në stratosferë deri në shekujt 22 dhe 23. Ata thonë se vargu është i madh sepse është e vështirë të parashikosh shpërthime në të ardhmen dhe emetimet e ardhshme të gazrave serë. Për të përcaktuar ndikimin e saktë në temperaturën e sipërfaqes së Tokës në të ardhmen do të kërkojë studim të mëtejshëm. Ai gjithashtu shtron pyetje interesante rreth historisë së Tokës.

Ky studim u botua në revistën Journal of Geophysical Research: Atmosphere dhe u financua UBC, Këshilli i Shkencave të Natyrës dhe Inxhinierisë së Kërkimit të Kanadasë dhe Fondacioni Kombëtar i Shkencave Zvicerane.

Referenca: Thomas J. Aubry, A. Mark Jellinek, Wim Degruyter, Costanza Bonadonna, Valentina Radić, Margot Clyne, Adjoa Quainoo. Impact of global warming on the rise of volcanic plumes and implications for future volcanic aerosol forcing. Journal of Geophysical Research: Atmosphere, 2016; DOI: 10.1002/2016JD025405