Deponitë e mbeturinave një ndër problemet kryesore mjedisore në Kosovë

Nga Afrim Berisha

Përkundër investimeve, masave dhe fushatave trendi i krijimit te deponive ilegale është në rritje nga viti në vit.

Numri i madh i deponive ilegale të mbeturinave vazhdon të jetë një ndër problemet më të mëdha në Kosovë. Këtë e dëshmon edhe raporti i fundit i publikuar nga Agjencia për Mbrojtjen e Mjedisit të Kosovës, me mbështetjen e Organizatës Gjermane për Shoqëri të Hapur – GIZ.

Sipas Raportit Menaxhimi i Mbeturinave Komunale në Kosovë, në vitin 2019 janë identifikuar 2529 deponi ilegale të mbeturinave. Ky numër është për 957 më i madh krahasuar me vitin 2017.

Nga 2529 deponi ilegale që janë identifikuar, sipas vlerësimit, 39% janë deponi të mëdha, 32% janë deponi të mesme, ndërsa 29% janë deponi të vogla.

Sipas llojit të mbeturinave, 49% e deponive ilegale janë nga mbeturinat komunale, 37% janë nga mbeturinat e ndërtimit dhe demolimit, 7% janë nga mbeturinat e rrezikshme dhe industriale, 4% janë nga mbeturinat e vëllimshme dhe 6% janë nga mbeturinat tjera.

Sipas të dhënave të prezantuara në raport, rajoni i Gjakovës e ka numrin më të vogël të deponive ilegale (118), ndërsa rajoni i Prishtinës e ka numrin më të madh të deponive ilegale (582).

Raporti vlerëson se mesatarja e gjenerimit të mbeturinave komunale për kokë banori në Kosovë është 0.78 kg/banorë/ditë, ndërsa shkalla e mbulushmërisë me shërbimin e grumbullimit të mbeturinave në nivel të vendit është rreth 71%. Shkalla e ndarjes së mbeturinave në burim mbetet ende në nivel të ulët me vetëm 6.8 % të amvisërive që kanë qasje në këtë shërbim,

Në kuadër të gjetjeve kryesore raporti thekson se numri i deponive ilegale është në rritje nga viti në vit dhe se rritja e shkallës së mbulimit me shërbim dhe se fushatat e pastrimit te deponive ilegale nuk mjaftojnë për të ndalur trendin e krijimit të deponive të reja ilegale.

Brengos fakti se në uljen e numrit të deponive ilegale nuk kanë dhënë rezultate masat e ndërmarra nga Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinorë e as investimet e donatorëve.

Rikujtojmë se gjatë vitit të kaluar me qëllim të reduktimit të numrit të deponive ilegale në Kosovë ishte realizuar fushata “Ta pastrojmë Kosovën”, e mbështetur nga Qeveria e Kosovës përmes Ministrisë së Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinorë, projekt ky në vlerë rreth 800 mijë euro.

Organizata “Let’s Do It Kosova”, si implementuese e projektit kishte raportuar se gjatë tre muajve të implementimit të projektit (15 shtator 2018 – 15 dhjetor 2018), ishin angazhuar mijëra vullnetarë, dhe ishin larguar 803 deponi ilegale në të gjithë Kosovën.

Në mbështetje të aktiviteteve për eliminimin e deponive ilegale të mbeturinave ishin ndarë edhe grante për komunat më aktive dhe më të suksesshme. Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, bashkë me Agjencinë Gjermane për Bashkëpunim Ndërkombëtar “GIZ” dhe Zyrën e Bashkimit Europian në Kosovë, në fillim të këtij viti kishin lansuar grantin  7 milionësh për menaxhimin e mbeturinave.

“Projekti Granti i Performancës- Mjedisi i Pastër”, ishte lansuar për të përkrahur komunat që  tregojnë performancë të mirë sipas kritereve të caktuara, duke u nisur nga zbatimi i legjislacionit në fushën e menaxhimit të mbeturinave, hartimi dhe miratimi i planeve menaxhuese të mbeturinave, zbatimi i udhëzimit për ndëshkime me gjoba mandatore, eliminimi i deponive ilegale të mbeturinave, krijimi dhe mirëmbajtja e zonave të gjelbra, ofrimi i shërbimeve cilësore në fushën e menaxhimit të mbeturinave si dhe mbledhja dhe riciklimi i mbeturinave.

Rezultatet e pritura për të parandaluar krijimin e deponive të reja ilegale nuk dha as fillimi i zbatimi të Udhëzimit Administrative për ndëshkime me gjoba mandatore (UA MMPH Nr. 06/2018).

Organizata “Let’s Do It Kosova” si monitoruese e zbatimit të Udhëzimit Administrativ për Gjoba Mandatore, duke u bazuar në të dhënat e mbledhura nga inspektorët komunal mjedisor dhe qendror, në shtator të këtij viti kishte raportuar se: “gjatë muajve korrik dhe gusht ishin shqiptuar 310 gjoba gjithsej që shënonte një trend në rritje të shqiptimit të gjobave krahasuar me muajt maj-qershor, me 243 gjoba gjithsej”.

Raporti Menaxhimi i Mbeturinave Komunalë në Kosovë, krahas vlerësimeve dhe gjetjeve jep edhe disa rekomandime për përmirësimin e gjendjes së menaxhimit të mbeturinave.

Mes tjerash raporti rekomandon që:

•    Niveli lokal duhet mbështetur në plotësimin e kapaciteteve teknike për mbulim të gjithë territorit me shërbim të grumbullimit dhe transportit të mbeturinave.
•    Për të mundësuar zhvillim  të balancuar donatorët apo qeveria duhet mbështetur ato komuna apo rajone që janë më mbrapa në realizim të detyrimeve ligjore në menaxhim të mbeturinave.
•    Duhet komunikim më i shpeshtë dhe me strategji me qytetarë lidhur me detyrimet ligjore të ndotësve, parimeve të vendosura me ligj dhe në veçanti ndotjen e mjedisit e pasojat afatgjata të këtyre veprimeve.
•    Komunat duhet të mbështeten edhe në procesin e ndarjes së mbeturinave në burim dhe drejt ekonomisë qarkore.

Botuar ne https://literal.media/Hulumtim-Rritet-numri-i-deponive-ilegale-te-mbeturinave-/23017